Μία εκρηκτική κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων πίσω από την οικονομική κρίση

Στέρηση, αποκλεισμό, ανασφάλεια και φίμωση της έκφρασης καταγγέλλει η Ετήσια Έκθεση 2009 της Διεθνούς Αμνηστίας, η οποία προχωρά σε μια αποτίμηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε 157 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη χώρα μας όσον αφορά την αστυνομική αυθαιρεσία και κατάφωρη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά το 2008.

«Πίσω από την οικονομική κρίση βρίσκεται μια εκρηκτική κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η οικονομική ύφεση έχει επιδεινώσει τις καταπατήσεις, έχει αποσπάσει την προσοχή από αυτές και έχει δημιουργήσει νέα προβλήματα, Στο όνομα της ασφάλειας, τα ανθρώπινα δικαιώματα ποδοπατήθηκαν. Σήμερα, στο όνομα της οικονομικής ανάκαμψης, υποβιβάζονται σε δεύτερη μοίρα», δήλωσε η η Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, Αϊρίν Χαν, κατά την παρουσίαση της Έκθεσης με τίτλο Η Κατάσταση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανά τον Κόσμο.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποιεί μια καταγραφή των κυριότερων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων το έτος 2008. Ο κατάλογος μακρύς, με κεντρικά σημεία τη στέρηση στοιχειωδών δικαιωμάτων για μια αξιοπρεπή ζωή σε περιθωριοποιημένες και αυτόχθονες κοινότητες σε χώρες όπως η Βραζιλία, το Μεξικό και η Ινδία, παρά την οικονομική τους ανάπτυξη, τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων σε φτωχογειτονιές και σε κοινότητες της υπαίθρου με τη βία στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης, την εκτόξευση των τιμών των τροφίμων που οδήγησε σε περισσότερη πείνα και περισσότερες ασθένειες και μάλιστα, σε χώρες όπως η Μιανμάρ, η Βόρεια Κορέα και η Ζιμπάμπουε, οι κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν την τροφή ως πολιτικό όπλο, τη συνέχιση των διακρίσεων και της βίας κατά των γυναικών και την υιοθέτηση ακόμη πιο περιοριστικών μέτρων από χώρες υποδοχής και διέλευσης σε συμπαιγνία με κυβερνήσεις όπως της Μαυριτανίας, του Μαρόκο και της Λιβύης για να κρατήσουν τους ανθρώπους έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Υπάρχουν ολοένα περισσότερα σημάδια αναταραχής και πολιτικής βίας, καθώς και ο κίνδυνος ότι η ύφεση θα οδηγήσει σε περισσότερη καταπίεση,» τόνισε η Αϊρίν Χαν, επισημαίνοντας τις σκληρές αντιδράσεις των κυβερνήσεων στις διαμαρτυρίες κατά των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών σε χώρες όπως η Τυνησία, η Αίγυπτος, το Καμερούν και άλλες αφρικανικές χώρες. «Η ατιμωρησία της αστυνομίας και των δυνάμεων ασφαλείας ήταν πολύ διαδεδομένη», αναφέρει η έκθεση.

Αστυνομική αυθαιρεσία και κατάφωρη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα του 2008

Οι τέσσερις σελίδες της έκθεσης αναφέρονται αποκλειστικά στην Ελλάδα και την κατάφωρη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας. Εκτεταμένες αναφορές γίνονται αρχικά στην αστυνομική αυθαιρεσία και την υπερβολική χρήση βίας που ακολούθησε τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και τις αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες που πραγματοποιήθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα. «Η αστυνομία αναφέρεται ότι χρησιμοποίησε υπερβολική και τιμωρητική βία εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών αντί να στραφεί στους ταραξίες που κατέστρεφαν περιουσίες. Ανάμεσα σε αυτούς που ξυλοκοπήθηκαν από την αστυνομία ήταν και δυο μέλη της Διεθνούς Αμνηστίας. Η αστυνομία επίσης πραγματοποίησε πολλές αυθαίρετες συλλήψεις», επισημαίνεται στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας.

Σχετικά με τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο, η Διεθνής Αμνηστία κάνει λόγο για δύο προεδρικά διατάγματα που αναγγέλθηκαν τον Ιούλιο σχετικά με τις διαδικασίες αναγνώρισης της προσφυγικής ιδιότητας και τα κριτήρια για να θεωρηθεί κανείς πρόσφυγας. «Και τα δύο απέτυχαν να ανταποκριθούν πλήρως στις ανησυχίες των οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων. Καθιστούν τη νομική συνδρομή διαθέσιμη μόνο στο στάδιο της προσφυγής, αφού το αίτημα για άσυλο έχει απορριφθεί. Η διαδικασία επανεξέτασης για τα αιτήματα που απορρίφθηκαν στερείται ανεξαρτησίας, αφού η Δευτεροβάθμια Επιτροπή παραμένει συμβουλευτικό όργανο προς τον Υπουργό Εσωτερικών. Η πρόσβαση των δικηγόρων στις δικογραφίες και τους κρατουμένους πελάτες τους είναι περιορισμένη. Οι αιτήσεις για άσυλο πρέπει να υποβάλλονται αυτοπροσώπως, θέτοντας ορισμένους αιτούντες σε κίνδυνο σύλληψης».

Ζητώντας παράλληλα τον τερματισμό της διοικητικής κράτησης ανηλίκων, η έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ανέφερε ότι «Τον Οκτώβριο, 160 ασυνόδευτα παιδιά-μετανάστες, κάποια από τα οποία πιθανότατα ήταν αιτούντες άσυλο, αναφέρθηκε ότι βρίσκονταν στο κέντρο κράτησης της Παγανής στην Λέσβο, σε εξευτελιστικές, απάνθρωπες και ανθυγιεινές συνθήκες κράτησης. Οι κρατούμενοι κοιμούνταν στο δάπεδο, το οποίο ήταν συνεχώς πλημμυρισμένο λόγω ελαττωματικών υδραυλικών, και σπάνια τους επιτρεπόταν έξοδος για άσκηση. Το κέντρο αυτό, το οποίο χτίσθηκε για την κράτηση 300 ατόμων, στέγαζε 830 κρατούμενους, μεταξύ αυτών μητέρες με βρέφη και τουλάχιστον μία έγκυο γυναίκα. Η πρόσβαση σε δικηγόρους και σε μη κυβερνητικές οργανώσεις ήταν περιορισμένη».

Καταγγέλλοντας τους βασανισμούς και άλλες μορφές κακοποίησης, η έκθεση κάνει λόγο για ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα κακοποίησης κρατουμένων από αστυνομικούς, ιδίως μεταναστών και μελών περιθωριοποιημένων ομάδων. Μεταξύ άλλων αναφέρονται οι μετανάστες που κατέφθασαν στη Σάμο, οι οποίοι χαστουκίστηκαν και χτυπήθηκαν με γροθιές και κλοτσιές επάνω στο σκάφος του λιμενικού, η επίθεση αστυνομικών κατά πλήθους αιτούντων άσυλο που περίμεναν έξω από τη Διεύθυνση Αλλοδαπών στην Αθήνα να καταθέσουν τις αιτήσεις τους, σκοτώνοντας έναν άνδρα και τραυματίζοντας αρκετούς άλλους, ο ξυλοδαρμός στο αστυνομικό τμήμα Αχαρνών ενός άνδρα Ρομ που τέθηκε υπό κράτηση στις 19 Ιουνίου και ο σοβαρός τραυματισμός λόγω ξυλοδαρμού από αστυνομικόυς του Κύπριου φοιτητή, Αυγουστίνου Δημητρίου, στις 17 Νοεμβρίου 2006 στην Θεσσαλονίκη. Στην τελευταία περίπτωση, τρεις αστυνομικοί τιμωρήθηκαν με πρόστιμο και αργία μέχρι έξι μηνών από το Δευτεροβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο της αστυνομίας για τον ρόλο τους στο περιστατικό, ενώ τέσσερις άλλοι που παρευρίσκονταν στο συμβάν αλλά δεν έλαβαν μέρος στον ξυλοδαρμό, απαλλάχθηκαν.

Οι διαμαρτυρίες και η απεργία πείνας των φυλακισμένων τον περασμένο Οκτώβριο και Νοέμβριο για τις συνθήκες κράτησής τους, μεταξύ των οποίων για τον υπερβολικό συνωστισμό, τις ανεπαρκείς εγκαταστάσεις υγιεινής, τις κακοποιήσεις, τις ατελέσφορες έρευνες για τους θανάτους κρατουμένων, τα τιμωρητικά πειθαρχικά μέτρα και τους περιορισμούς στα δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης και της επικοινωνίας απασχόλησαν επίσης την έκθεση. Αναφορά πραγματοποιείται και στον αντιρρησία συνείδησης Λάζαρο Πετρομελίδη και στο ένταλμα σύλληψης εις βάρους του, το οποίο τον έθεσε σε κίνδυνο για τις πεποιθήσεις του.

Στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδιαίτερα εκείνα των εργαζομένων, η υπόθεση της Γενικής Γραμματέας της Παναττικής Ένωσης Καθαριστριών και Οικιακού Προσωπικού, Κωνσταντίνας Κούνεβα απασχολεί την έκθεση, η οποία καταγγέλλει ατελέσφορη αστυνομική έρευνα εξαιτίας της εστίασής της στην προσωπική της ζωή και την παράλειψη των συνδικαλιστικών της δραστηριοτήτων.

Τέλος, αναφορά πραγματοποιείται και στα δικαιώματα λεσβιών, ομοφυλοφίλων, αμφισεξουαλικών και τρανσέξουαλ, με ειδικότερη έμφαση στους πρώτους γάμους μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου από τον Δήμαρχο της Τήλου, οι οποίοι κηρύχτηκαν άκυροι από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και η κυβέρνηση υπέβαλε αίτημα για την επίσημη ακύρωσή τους.

Ιουλία Κιλέρη