Τετάρτη 8 Μαΐου 2013

Ιστορία (Wednesday's Inspiration, by Alejandro)


"Τόσο λίγο ταλαιπωρούνται οι πολλοί να αναζητήσουν την αλήθεια
και πιο πολύ κλίνουν να δεχτούν τα έτοιμα", Θουκυδίδης.

Τις προάλλες, διαβάζοντας την Ιστορία του Θουκυδίδη, έπεσα πάνω στο παραπάνω. Και σκέφτηκα πόσο διαχρονικό είναι αυτό που λέει. Σκέφτηκα και έκανα αναλογία με τη σημερινή πραγματικότητα.

Πράγματι - από μικρά παιδιά - μαθαίνουμε μέσω της Ιστορίας, διδασκόμαστε συγκεκριμένες επίσημες αλήθειες τις οποίες χρησιμοποιεί και τοποθετεί το κράτος μέσω της εκπαίδευσης για να διαμορφώσει μια κοινή ταυτότητα. Ξέρετε: οι αψεγάδιαστοι Αρχαίοι Έλληνες, το Βυζαντινό μεγαλείο, το Οθωμανικό μηδέν, κρυφά σχολειά και ήρωες παπάδες που κατά βάση δεν υπήρξαν, το ένδοξο 1821 όπου οι Τούρκοι έσφαζαν και εμείς πηγαίναμε με τον σταυρό στο χέρι, η καταστροφή της Σμύρνης όπου οι κακοί Τούρκοι μας θέρισαν δίχως αφορμή - σαν να μην είχε προηγηθεί τίποτα, η καθολική αντίσταση στην Κατοχή.


Για το ποσοστό των δωσίλογων και των ταγματασφαλιτών καμιά κουβέντα ρε παιδιά; Για τον εμφύλιο (α, όλα κι όλα, για τον εμφυλιο δεν έμαθα στο σχολείο ποτέ τίποτα, παρότι αυτός επηρέασε και δίχασε τόσο πολύ την μετέπειτα πορεία του κράτους της Ελλάδας); Και κάπου εκεί η αφήγηση σταματάει (πόσο θλιβερό). Και μετά πάλι τα ίδια: Αρχαία Ελλάδα, Βυζάντιο, 1821... Αυτές τις αλήθειες μαθαίνουμε, αυτές αποδεχόμαστε.

Η επίσημη Ιστορία μοιάζει καταπληκτικά με τα παραμύθια που λέμε στα μικρά παιδιά πότε για να τα ευχαριστήσουμε, πότε για να τα φοβερίσουμε, πότε για να τα νανουρίσουμε. Και φαίνεται να επιτελεί το ίδιο έργο: της ευχαρίστησης, του φόβου και του νανουρίσματος. Η επίσημη Ιστορία χωρίζει τα έθνη σε καλά (την Ελλάδα και τους φίλους της) και κακά (την Τουρκία και τους δικούς της φίλους) και ως συνέπεια και τους κατοίκους των χωρών με το ίδιο κριτήριο της γραμμής. Δεξιά από τη γραμμή οι κακοί, αριστερά από τη γραμμή οι καλοί. Αντίστοιχα, χωρίζει τους πολιτικούς σε καλούς ή κακούς ανάλογα με την πολιτική συγκυρία. Υπάρχουν πολιτικοί που έκαναν μόνο καλά πράγματα (καμιά αναφορά σε πραξικοπηματικές απόπειρες τους - λέω εγώ τώρα) και κακοί που είχαν μόνο ιδιοτελή συμφέροντα και καμιά θετική συνεισφορά για τον τόπο. Ωραίος τρόπος προσέγγισης.


Κάθε επίσημη Ιστορία (και όχι μόνο αυτή του κράτους) έχει παρόμοια χαρακτηριστικά.

Η προσέγγιση της Ιστορίας μπορεί να είναι ανιδιοτελής από την πλευρά αυτών που τη γράφουν; Αν πάρω ως συνέχεια του προηγούμενου κειμένου της στήλης ότι είμαστε όλοι καθίκια και δεν έχουμε δείγμα ανιδιοτέλειας πάνω μας, τότε το βλέπω λίγο χλωμό. Είναι, όμως, υποχρέωση του κάθε πολίτη που θέλει να έχει άποψη για τα τωρινά αλλά και για τα παλαιότερα (στα οποία επικεντρώνομαι σήμερα) να ταλαιπωρούνται να αναζητήσουν την αλήθεια και να μη δέχονται τα έτοιμα.

Η αναζήτηση της Ιστορίας, πέραν από το κλασικό διπολικό Καλός/Κακός, εκτός από ανοιχτό μυαλό θέλει και ψυχικό σθένος. Η Ελληνική Κοινωνία, συντηρητική στη βάση της, δύσκολα δέχεται άλλες προσεγγίσεις που να αμφισβητούν το παντοτινό δίκιο του Έθνους, της Θρησκείας κλπ. Είναι έτοιμοι να σε κατασπαράξουν σε κάθε διαφορετική προσέγγιση. Ο Νεοέλληνας αρέσκεται να θεωρεί τον εαυτό του απόγονο των Αρχαίων Ελλήνων, αλλά δεν αρέσκεται να ψάξει τι  έκανε αυτούς τόσο ιδιαίτερους στη διαδρομή της Ιστορίας. 

Movie of the Week - La historia oficial


Η ταινία από την Αργεντινή, που βραβεύτηκε με το όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας το 1986, ασχολείται  με τη γυναίκα ενός δικηγόρου που συνεργάστηκε στενά με το πραξικοπηματικό καθεστώς του 1976-1983 στην Αργεντινή και είναι υπεύθυνη για χιλιάδες εξαφανίσεις ανθρώπων. Την περίοδο αυτή, το ζευγάρι υιοθετεί ένα κοριτσάκι και η γυναίκα αρχίζει και αναζητά με ποιον τρόπο υιοθετήθηκε αυτό το κοριτσάκι, αρχίζοντας να αμφισβητεί την Επίσημη Ιστορία (όπως μεταφράζεται κατά λέξη η ταινία στα Eλληνικά).  


Τα έτοιμα τα δεχόμαστε και σήμερα (comment by Kostas)

Η επίσημη ιστορία είναι ένας μόνο από τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι κλίνουν να δεχτούν τα έτοιμα. Τα απλοϊκά ερμηνευτικά σχήματα καλός-κακός, θύμα-θύτης χρησιμοποιούνται επίσης ευρέως για να απλοποιήσουν πολύπλοκα γεγονότα και πράγματα και χρησιμοποιούνται για να ερμηνεύσουν τη σημερινή πραγματικότητα. Ποιος φταίει για την κακή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας; Οι ξένοι που μας παίρνουν τις δουλειές. Γιατί οι άνθρωποι δεν αντιδρούν και δεν διαδηλώνουν απέναντι στην καταστροφή που υφίστανται από τα μνημόνια; Γιατί μας ψεκάζουν. Γιατί η Ευρώπη επιμένει στη λιτότητα; Γιατί όλοι οι ηγέτες είναι μέλη της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ και σχεδιάζουν να κατακτήσουν τον κόσμο. Γιατί ειδικά η Ελλάδα έχει χτυπηθεί τόσο από την ύφεση; Γιατί ζηλεύουν τον αρχαίο πολιτισμό μας. Εύκολες αναλύσεις, βολικές... Πού να ασχοληθούμε τώρα να αναλύσουμε όλα τα γεγονότα και όλα τα ιστορικά ρεύματα... Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε την ιστορία σαν μια αμερικάνικη χολιγουντιανή ταινία... 


Υ.Γ.1: Η στήλη σήμερα αφιερώνεται σ' έναν συφάνταρο που κάναμε μαζί σκοπιά, ψηφοφόρο της Χ.Α. Λέγοντας του ότι έχω καταγωγή από την πρώτη πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους, το Ναύπλιο, μου απάντησε ότι η πρώτη πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους είναι η Κωνσταντινούπολη. Ρωτώντας, μετά από τη θέση του ότι όλοι οι μετανάστες πρέπει να φύγουν, αν κάνει διάκριση μεταξύ μεταναστών και προσφύγων, μου απάντησε ότι πρόσφυγες είναι μόνο όσοι ήρθαν μετά από την Μικρασιατική Καταστροφή. Για τους προφανείς λόγους, λοιπόν, η στήλη σήμερα αφιερώνεται σ' αυτόν.

Υ.Γ.2: Τι είναι το Wednesday's Inspiration;  Είναι η έμπνευση της Τετάρτης. Στον πυρετό της εβδομάδας. Ένα απόφθεγμα, ένα βιβλίο, μια ταινία, ένα τραγούδι, μια εικόνα, μια μυρωδιά, οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για μια παραπάνω σκέψη. Η στήλη επιδιώκει να είναι μαζί σας κάθε Τετάρτη ή τουλάχιστον κάθε δεύτερη Τετάρτη.






5 σχόλια:

  1. ωραίο θέμα alejandro! είναι πραγματικά εντυπωσιακό πόσα πράγματα από αυτα που διδαχθήκαμε στο σχολείο, απλώς δεν ισχύουν!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Φανταστικό και το σημερινό Wednesday's Inspiration! Με βρίσκει σύμφωνο σε όλα του τα σημεία.

    Αυτό που έχω καταλάβει είναι ότι, αν κάποιος ασχοληθεί παραπάνω, μπορεί να μη μάθει την απόλυτη αλήθεια (γιατί η ιστορία δεν μπορεί να γραφτεί εντελώς αντικειμενικά), αλλά θα καταλάβει ότι η ιστορία των εθνών είναι μία ασταμάτητη μάχη της εξουσίας κάθε χώρας για περισσότερη εξουσία ή για διαφύλαξη των κεκτημένων.

    Αν καταλάβουμε αυτό, τότε οι λαοί θα μπορούν να έχουν τη γνώση που θα τους βοηθήσει να μισιούνται λιγότερο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αντικειμενικη ιστορια δύσκολα μπορει να υπάρξει, δεδομένου ότι όποιος τη γράφει εχει και μια άποψη. Καλο ειναι να βλέπουμε πολλες απόψες και όχι μόνο τη ΜΙΑ , τη μοναδική ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ σωστοί.Ας ξυπνάει σιγά σιγά ο κόσμος..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. φοβερό και πάλι το Wednesday's inspiration... η ιστορία θα είναι πάντα υποκειμενική αφού μην ξεχνάμε ανθρώποι την γράφουν, ανθρώποι με προσωπικά πάθη και ιδεώδη. Η ουσία είναι να μαθαίνουμε από αυτή. Το κάνουμε όμως;

    ΑπάντησηΔιαγραφή