Σαν σήμερα έφυγε το 1902 από τη ζωή ο σημαντικότερος συγγραφέας της γαλλικής νατουραλιστικής σχολής, ο Émile Zola. Με αφορμή αυτό το γεγονός, το Γλέντι θα αναδημοσιεύσει τα άρθρα του Βήματος και του tvxs για το κορυφαίο "Κατηγορώ" του γάλλου συγγραφέα.
Εμίλ Ζολά: "Κατηγορώ"... μία κορυφαία πολιτική πράξη
Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατύ ντε Κλαμ, γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης...
Κατηγορώ τον στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα...
Κατηγορώ τον στρατηγό Μπιγιό, γιατί είχε στα χέρια του αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωότητας του Ντρέιφους και τις έπνιξε...
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Μπουαντέφρ και τον στρατηγό Γκονζ, γιατί υπήρξαν συνένοχοι του ίδιου εγκλήματος...
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Πελλιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί, γιατί έκαμαν μια εγκληματική προανάκριση, με την πιο τερατώδη μεροληψία...
Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ, γιατί συντάξανε ψεύτικες εκθέσεις απατεώνων...
Κατηγορώ το υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο, γιατί έκαμαν στις εφημερίδες ιδιαίτερα στην «Αστραπή» και στην «Ηχώ των Παρισίων», μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν τη κοινή γνώμη...
Κατηγορώ, τέλος, το πρώτο Στρατοδικείο γιατί παραβίασε το δίκαιο...
Υπόθεση Ντρέιφους
«Υπόθεση Ντρέιφους». Πρόκειται για μία υπόθεση που συγκλόνισε τον κόσμο και ιδιαίτερα τη Γαλλία, στα τέλη του 19ου αιώνα. Κεντρικό πρόσωπο της υπόθεσης ήταν ο εβραϊκής καταγωγής Γάλλος λοχαγός του πυροβολικού Άλφρεντ Ντρέιφους ο οποίος κατηγορήθηκε το 1894 για προδοσία, όταν η Κρατική Υπηρεσία Πληροφοριών της Γαλλίας ανακάλυψε στο καλάθι των αχρήστων του Γερμανού στρατιωτικού ακόλουθου στο Παρίσι ένα ανυπόγραφο απόκομμα μιας επιστολής, η οποία αναφερόταν στην αποστολή μυστικών εγγράφων προς τη Γερμανία και αφορούσαν την άμυνα της χώρας.
Παρά το γεγονός ότι η κατηγορία βασίστηκε σε υποψίες, παρά τις αντιφατικές μαρτυρίες και την έλλειψη στοιχείων ο Ντρέιφους οδηγήθηκε στο στρατοδικείο και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και πλήρη απομόνωση στην εξορία και συγκεκριμένα στο Νησί του Διαβόλου. Το όνομά του χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο της προδοσίας των Γάλλων Εβραίων.
Όταν η διεύθυνση της Κρατικής Υπηρεσίας Πληροφοριών ανελήφθη από τον ταγματάρχη Ζορζ Πικάρ, αυτός παραδέχτηκε την αθωότητα του Ντρέιφους και κατηγόρησε ως υπεύθυνο της κατασκοπείας τον Ουγγρικής καταγωγής ταγματάρχη Φέρντιναντ Εστερχάζι. Ο τελευταίος είχε γερές πλάτες. Ζήτησε να κριθεί από το Πολεμικό Συμβούλιο επειδή είχε διαβεβαιώσεις για την αθώωσή του. Έτσι κι έγινε. Την ίδια ώρα ο Πικάρ στάλθηκε με δυσμενή μετάθεση στην Τυνησία. Η αναθεώρηση της δίκης στάθηκε αδύνατη μετά την παραποίηση των αληθινών στοιχείων.
Η υπόθεση δίχασε τη χώρα στα δύο. Πνευματικές προσωπικότητες και Γάλλοι διανοούμενοι τάχθηκαν σθεναρά υπέρ του Ντρέιφους, τη στιγμή που οι πολέμιοί του καταφέρθηκαν ακόμη και εναντίον των υποστηρικτών του κατηγορώντας τους ως εχθρούς του έθνους. Ανάμεσα στους πρώτους ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας και ο κυριότερος εκπρόσωπος του νατουραλισμού, Εμίλ Ζολά...
Ο Εμίλ Ζολά κατηγορεί....
13 Ιανουαρίου 1898 στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «L' Aurore» δημοσιεύεται η ανοιχτή επιστολή του Εμίλ Ζολά προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το περίφημο «κατηγορώ» που έμεινε στην ιστορία ως υπέρτατη πολιτική πράξη υπέρ της δικαιοσύνης. Ο Ζολά κατηγόρησε το στρατό ότι συγκάλυψε τη λανθασμένη καταδίκη του Ντρέιφους και αθώωσε τον Εστερχάζι με εντολή του Υπουργείου Στρατιωτικών. Το τεύχος τυπώθηκε σε 300.000 αντί των 30.000 αντιτύπων και εξαντλήθηκε. Το «Κατηγορώ» του Ζολά οδήγησε τη δίκη σε αναψηλάφηση και τον ίδιο στη φυλακή. Το 1898 κατηγορήθηκε για συκοφαντία και καταδικάστηκε σε έναν χρόνο φυλάκιση. Την ίδια χρονιά προκύπτει ότι ο Ζοζέφ Ανρί που ανακάλυψε την επιστολή των μυστικών εγγράφων, ήταν στην πραγματικότητα ο συντάκτης της. Λίγο αργότερα παραδέχτηκε την πλαστογράφηση και κατόπιν αυτοκτόνησε. Ο Εστερχάζι διέφυγε στο Λονδίνο.
Η υπόθεση οδηγήθηκε στο εφετείο παρά τις αντιδράσεις του Υπουργείου Στρατιωτικών. Ακολούθησαν ταραχές ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους πολέμιους του Ντρέιφους που οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης. Ο Ντρέιφους θα καταφέρει να σβήσει πλήρως τις αμφιβολίες για την αθωότητα του το 1906 μετά από συνεχείς δικαστικές διαμάχες. Η υπόθεση δεν θα ξεχαστεί. Το «κατηγορώ» του Εμίλ Ζολά, μία ανιδιοτελής πράξη και παράλληλα ένα σπουδαίο κείμενο την κρατάει ζωντανή...
Λίγες λέξεις για τον μεγάλο Εμίλ Ζολά
Ο κυριότερος εκπρόσωπος του νατουραλισμού. Γεννήθηκε το 1840 και από τα 18 και μετά έζησε στο Παρίσι. Σιγά-σιγά άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ τα πρώτα του βιβλία ήταν τα Παραμύθια στη Νινόν και Η εξομολόγηση του Κλαύδιου. Παράλληλα δούλευε στον εκδοτικό οίκο Hachette τον οποίο εγκατέλειψε γρήγορα για να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Ο Εμίλ Ζολά είχε ενεργό συμμετοχή στα κοινωνικά και πολιτικά πράγματα της Γαλλίας. Η θεωρία του για το νατουραλισμό διατυπώνεται από τον ίδιο στο μυθιστορηματικό κύκλο Ρουγκόν-Μακάρ που περιγράφει την ιστορία μιας οικογένειας για πέντε γενεές. Τα σημαντικότερα του κύκλου είναι η «Νανά», «Το αμάρτημα του αββά Μουρέ», «Η κοιλιά του Παρισιού». Πέθανε το 1902 από αναθυμιάσεις μέσα στο διαμέρισμα του και την κηδεία του παρακολούθησε πλήθος κόσμου. Το έργο του Ζολά έχει μείνει ζωντανό, αγαπήθηκε από όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα έχει μεταφραστεί πολλές φορές.
πηγή: tvxs.gr
Ο αιώνας των διανοουμένων
Το εξάστηλο ολοσέλιδο άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «L' Aurore» τον Ιανουάριο του 1898 με την υπογραφή του Εμίλ Ζολά και τον τίτλο «Κατηγορώ» (τον οποίο δεν έδωσε ο συγγραφέας - συντάκτης του αλλά ο Κλεμανσό, ο οποίος επιπλέον είχε διατυπώσει και ορισμένες αντιρρήσεις επί του περιεχομένου θεωρώντας ότι ο Ζολά υπερέβαλλε) δεν ήταν μόνον ο καταλύτης στην υπόθεση Ντρέιφους που είχε αρχίσει μερικά χρόνια νωρίτερα.Ο λίβελος του Ζολά έβαλε μεν φωτιά στην υπόθεση, άναψε διαδοχικές πυρκαϊές σε όλη τη Γαλλία και στον κόσμο, αλλά αποδείχθηκε μια χειρονομία πολύ πιο σημαντική από όσο με πρώτη ματιά αποτιμάται.
Ο λίβελος του Ζολά, παθιασμένο κείμενο ενός συγγραφέα που με όλο του το έργο δήλωνε την απέχθειά του προς την υποκρισία και τον φανατισμό και ο οποίος αρεσκόταν στη σαφή διάκριση μεταξύ του «καλού» και του «κακού», δεν αθώωσε μόνο τον Ντρέιφους: σήμερα, που ποικιλοτρόπως μνημονεύεται και εορτάζεται η εκατοστή επέτειος από τη δημοσίευση του «Κατηγορώ», η θαρραλέα χειρονομία του Εμίλ Ζολά εξετάζεται και κάτω από άλλο, ευρύτερο, πρίσμα.
Δεν ήταν μόνον ένας ακόμη λίβελος στη μακρά και συχνά εκρηκτικών αποτελεσμάτων παράδοση του είδους. Ούτε ήταν η πρώτη φορά που ένας πνευματικός άνθρωπος παρενέβαινε σε μια μεγάλη δικαστική υπόθεση (κάτι ανάλογο είχε πράξει και ο Βολταίρος πολλά χρόνια νωρίτερα).
Η υπόθεση Ντρέιφους και το κείμενο του Ζολά σήμαναν την αλλαγή της φυσιογνωμίας του Τύπου, τη στροφή της δημοσιογραφίας από τη γνώμη στην ενημέρωση, τον πειραματισμό και την εισαγωγή κειμένων άλλου τύπου και άλλου ύφους στις εφημερίδες. Από την άλλη πλευρά, ο Ζολά κατέβασε κατ' ουσίαν τους διανοουμένους στον δρόμο, κίνηση για την οποία λίγα χρόνια αργότερα, το 1927, και αφού έχει μεσολαβήσει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ζυλιέν Μπαντά δημοσίευε το περίφημο βιβλίο του «La Trahison des clercs», όπου κατηγορούσε τους διανοουμένους ότι πρόδωσαν τον σκοπό και την αποστολή του πνεύματος εμπλεκόμενοι σε δημόσιες υποθέσεις, πολεμική που απασχόλησε και τους έλληνες διανοουμένους του Μεσοπολέμου και βεβαίως τον Γιώργο Σεφέρη.
Με το κείμενο του Ζολά άνοιγε δύο χρόνια πριν από την ημερολογιακή έλευσή του ο «αιώνας των διανοουμένων». (Παρεμπιπτόντως ας αναφέρουμε ότι και ένας άλλος πεζογράφος πολύ μεταγενέστερος του Ζολά, ο Γκράχαμ Γκριν, έχει γράφει το δικό του «Κατηγορώ» διαμαρτυρόμενος για τη διαφθορά που χαρακτήριζε τις δημοτικές αρχές της Νίκαιας).
Επρόκειτο για μια Νίκη του Τύπου: σε αυτό καταλήγουν οι απολογισμοί. Η σημασία όμως της παρέμβασης του Τύπου στην υπόθεση δεν μπορεί να κριθεί παρά ταυτοχρόνως με τον ρόλο και τα διαβήματα των διανοουμένων καθώς και με την ισχύ της λογοκρισίας. Κανένα «Κατηγορώ» δεν θα μπορούσε να δει το φως της δημοσιότητας αν η υπογραφή που έκλεινε το κείμενο ήταν κάποιου συντάκτη εφημερίδας. Το βάρος της υπογραφής ενός γνωστού συγγραφέα που διήνυε τότε την πέμπτη δεκαετία της ζωής του έχοντας δημοσιεύσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του και απολαμβάνοντας την αίγλη και τη δόξα είχε προφανώς τη δύναμη να κινεί όρη.
Το τεύχος της εφημερίδας που τυπώθηκε σε 300.000 αντίτυπα εκείνο το βράδυ αντί των 30.000 που αριθμούσε το καθημερινό τιράζ έκανε το Παρίσι να πάρει φωτιά και ξεσήκωσε τους διανοουμένους (τον Σαρλ Πεγκί, τον Ανατόλ Φρανς, ακόμη και τον Μαρσέλ Προυστ) «κατεβάζοντάς» τους στο πεζοδρόμιο των δημόσιων υποθέσεων. Τους έκανε αντιπάλους ομοτέχνων τους (Σαρλ Μοράς, Μορίς Μπαρές, Λεόν Ντοντέ) σε ένα πεδίο που δεν ανήκε στη θεωρούμενη δική τους σφαίρα αλλά στη σφαίρα της δημόσιας ζωής. Την ίδια ώρα οι εφημερίδες όχι μόνο χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα, όχι μόνο νέες εφημερίδες γεννήθηκαν ακριβώς για να υπερασπισθούν τον Ντρέιφους, αλλά το περιεχόμενο του Τύπου παίρνει άλλη μορφή: για πρώτη φορά εμφανίζονται οι πρώτες συνεντεύξεις, εξομολογήσεις και κάθε είδους μαρτυρίες διεκδικούν και βρίσκουν χώρο στα φύλλα, οι δημοσιογράφοι (νεότευκτο επάγγελμα) μαθαίνουν να κυνηγούν όχι μόνο την είδηση αλλά και την αποκλειστικότητα. Επιπλέον ο Ζολά, ο οποίος λίγο αργότερα θα είναι επικεφαλής της γαλλικής αντιπροσωπείας στο πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Τύπου που θα γίνει στο Λονδίνο, συμβουλεύει τους επίδοξους συγγραφείς να περάσουν από το ζεστό αμόνι της δημοσιογραφίας! Ο 20ός αιώνας έμοιαζε ήδη να βιάζεται πολύ να ξεκινήσει.
της Αναστασίας Λαμπρία
ένας αληθινός διανοούμενος.
ΑπάντησηΔιαγραφή