Η Ιστορία μας διδάσκει: Οικονομική Κρίση

Οικονομική κρίση, πτώχευση, παύση πληρωμών, αναδιάρθρωση του χρέους, ειρωνικά σχόλια από τον ξένο τύπο. Όλες αυτές οι έννοιες μπήκαν στην ζωή μας πρόσφατα. Για την Ελλάδα όμως δεν είναι η πρώτη φορά. Στην διάρκεια των 180 χρόνων που υπάρχουμε σαν ανεξάρτητο κράτος, έχουμε βρεθεί αρκετές φορές στο χείλος του γκρεμού. Μερικές φορές μάλιστα πέσαμε και μέσα στον γκρεμό αλλά κάθε φορά αναγεννηθήκαμε από τις στάχτες μας αποδεικνύοντας ότι "η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει".

Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε στο πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας κατάστασης, την πτώχευση του 1893 και το περίφημο "Δυστυχώς επτωχεύσαμεν" του Χαρίλαου Τρικούπη.

Παρακάτω παραθέτουμε μια περιγραφή της εποχής όπως περιγράφεται στο βιβλίο "Ελληνική Οικονομία 19ος- 20ος αιώνας" του Αλέξη Φραγκιάδη. "Στην προσπάθεια να καλύψουν τις δαπάνες για την ανάπτυξη του κρατικού μηχανισμού, ιδίως του στρατού, και την κατασκευή έργων υποδομής, οι ελληνικές κυβερνήσεις, και κυρίως εκείνες με πρωθυπουργό τον Χαρίλαο Τρικούπη, αύξησαν τη φορολογική επιβάρυνση [...]. Όμως στα τέλη της δεκαετίας του 1880 τα περιθώρια για αύξηση της φορολογίας είχαν εξαντληθεί, χωρίς τα έσοδα να επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους. Έτσι η χώρα μπήκε σε φαύλο κύκλο δανεισμού. Τα τοκοχρεολύσια αντιμετωπίζονταν με νέα δάνεια και το ύψος του χρέους έφθασε σε υπερβολικά ύψη. Στη δεκαετία του 1880 το κλίμα στις διεθνείς χρηματαγορές ήταν ευνοϊκό για αύξηση του δημόσιου δανεισμού. Ανατράπηκε όμως το 1890, όταν η αιφνίδια πτώχευση της Αργεντινής προκάλεσε διεθνή κρίση, γνωστή και ως κρίση Barings (από την ομώνυμη βρετανική τράπεζα που κατέρρευσε τότε). Οι όροι δανεισμού των ασθενέστερων οικονομικά χωρών επιδεινώθηκαν σημαντικά. Η αρνητική αυτή συγκυρία επρόκειτο να διαρκέσει έως το 1904. Το δυσμενές κλίμα επιδείνωσε τους όρους και περιόρισε την δυνατότητα περαιτέρω δανεισμού. Η ανεπάρκεια των τακτικών εσόδων του ελληνικού κράτους για την κάλυψη των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους έγινε προφανής".

Σας θυμίζει κάτι; Εάν σας θυμίζει κάτι αυτό δείτε και την επόμενη περιγραφή από το άρθρο του Στέφανου Στεφάνου στο Ελεύθερο Βήμα το 1929 με τίτλο "Αι οικονομικαί και πολιτικαί περιπέτειαι της Ελλάδος από το 1893 έως το 1897": "Εις το εξωτερικόν η θύελλα εναντίον της Ελλάδος και του Τρικούπη εμαίνετο κυριολεκτικώς [...]. Τα ελληνικά δάνεια εν Λονδίνω κατρακυλούσαν διαρκώς και είχαν φθάσει εις τον πάτον. Αι ζημίαι των ξένων ομολογιούχων ήσαν τεράστιαι. Αι κυβερνήσεις Γαλλίας και Αγγλίας είχαν οργισθεί καθ' ημών. Η Γερμανική κυβέρνησης άφριζεν από θυμόν, ο Γερμανικός Τύπος μας επερνούσε δεκατέσσερες γενεές, ένα σατυρικόν φύλλον του Βερολίνου εδημοσίευσε μιαν γελοιογραφίαν του βασιλέως Γεωργίου, εφίππου, με στολήν αρματωλού, φέσι, πάλαν και φουστανέλαν, είχε δε ως legende από κάτω "Der Kleine Klepte", ελληνογερμανικό καλαμπούρι, ο μικρός κλέφτης αλλά και ο μικρός λωποδύτης ταυτοχρόνως. Τα περισσότερα των ελληνικών δανείων ευρίσκοντο εις χείρας γερμανικάς".

Τέσσερα χρόνια, μετά την πτώχευση δε, η ελληνική οικονομία μπήκε σε καθεστώς Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου από τις μεγάλες δυνάμεις, ένας είδος τρόικας η οποία είχε τον έλεγχο βασικών πλουτοπαραγωγικών πηγών και καθόριζε την οικονομική πολιτική της Ελλάδας.

Οπότε ζούμε πρωτοφανείς καταστάσεις; Δεν νομίζω. Τα ίδια είχαμε ζήσει και τότε τα ίδια ζήσαμε και το 1932 όταν η διεθνής οικονομική κρίση που άρχισε με το κραχ του 1929, μας οδήγησε στην πτώχευση.

Τι μας διδάσκει λοιπόν η ιστορία σε αυτήν την περίπτωση; Τρία πράγματα κατά την άποψή μου. Πρώτον, κάθε φορά που η παγκόσμια οικονομία έχει πρόβλημα έχουμε και εμείς πρόβλημα και μάλιστα συγκριτικά μεγαλύτερο από τις άλλες χώρες. Δεύτερον, κάθε φορά που είχαμε πρόβλημα μπορέσαμε και ανακάμψαμε, γεγονός που πρέπει να μας δώσει αισιοδοξία για το μέλλον. Τρίτον, οι Γερμανοί όσα χρόνια και αν περάσουν ίδιοι είναι...

by Kostas