Το προσκήνιο και το παρασκήνιο των συνεντεύξεων που έδωσε ο πρόεδρος το 1977 στον Βρετανό τηλεαστέρα Ντέιβιντ Φροστ
Του Δημητρη Μπουρα
«Το πρώτο μεγάλο αμάρτημα της τηλεόρασης είναι ότι δημιουργεί το δικό της μήνυμα, απλοποιώντας, υποβαθμίζοντας, ενίοτε καταστρέφοντας τα πάντα σε ένα σκηνοθετημένο απλό στιγμιότυπο», συμπεραίνει με δόση πικρίας ένας από τους κομβικούς χαρακτήρες του «Frost / Nixon» - ο ιδεαλιστής ερευνητής Τζέιμς Ρέστον τζούνιορ που έζησε το παρασκήνιο της περιβόητης τηλεοπτικής μονομαχίας του Βρετανού Ντέιβιντ Φροστ με τον Ρίτσαρντ Νίξον. Ο Φροστ, ένας άνθρωπος με φήμη και χωρίς κανένα ιδιαίτερο προσόν, πέτυχε σε λίγα δευτερόλεπτα αυτό που δεν θα πετύχαινε ποτέ ένας δημοσιογράφος, ένας δικαστής ή ένας ορκισμένος πολιτικός αντίπαλος του αμφιλεγόμενου Νίξον: «ένα πρησμένο και κατεστραμμένο πρόσωπο από μοναξιά, αυτολύπηση και ήττα».
Ο Νίξον ήταν ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που αναγκάστηκε σε παραίτηση εξαιτίας ενός πολιτικού σκανδάλου. Ο Φροστ ήταν ο πρώτος κωμικός, σόουμαν της τηλεόρασης, που απέκτησε σοβαρό προφίλ, φέρνοντας τους μηχανισμούς του θεάματος στην πολιτική, για την οποία αδιαφορούσε. Απλώς, αξιολογούσε τα πολιτικά γεγονότα με κριτήριο το κατά πόσον θα μπορούσαν να γίνουν τηλεοπτικό θέαμα -μαγνήτης για το κοινό.
Η υπερπαραγωγή...
Το πρωινό της παραίτησης του Νίξον, τον Αύγουστο του 1974, ο Φροστ είχε απορήσει με τους ανθρώπους του προέδρου αλλά και με τους επιτελείς των αμερικανικών δικτύων. Πώς είναι δυνατόν η ζωντανή μετάδοση ενός γεγονότος, που σπάει τους δείκτες της τηλεθέασης, να γίνεται σε ώρα που η μισοί Αμερικανοί είναι ακόμη στο κρεβάτι; (Λόγω διαφοράς ώρας Ανατολικής και Δυτικής Ακτής). Ο σταρ της ημέρας (ο υπό παραίτηση πρόεδρος) θα μπορούσε να περιμένει να ξυπνήσουν. Την απορία τη διαδέχτηκε το όνειρο της μεγάλης επιτυχίας· ο παρείσακτος στο βασίλειο της αντικειμενικής ενημέρωσης σκέφτηκε να επενδύσει στον έκπτωτο του Λευκού Οίκου χρηματοδοτώντας μια συνέντευξη-υπερπαραγωγή μαζί του. Η πρόταση του Φροστ έπεσε σαν μάννα εξ ουρανού στο τραπέζι των συμβούλων του Νίξον, οι οποίοι εξασφάλισαν μια αμοιβή ύψους 600.000 δολαρίων για τον πρωταγωνιστή του Γουότεργκεϊτ. Ο Φρόστ έδειχνε εύκολος αντίπαλος για τον πανταχόθεν βαλλόμενο πρώην πρόεδρο που σκεφτόταν σοβαρά την υστεροφημία του. (Η απόφαση του Τζόνσον να μην παραπέμψει τον προκάτοχό του στη δικαιοσύνη συντηρούσε αμείωτο το θόρυβο του Γουότεργκεϊτ.)
Την άνοιξη του 1977, ο Νίξον έσπασε τη σιωπή του. Μπήκε σε ένα αυτοσχέδιο στούντιο για το τηλεοπτικό ματς με τη σιγουριά ενός έμπειρου πυγμάχου βαρέων βαρών απέναντι σε έναν πρωτοεμφανιζόμενο κατηγορίας φτερού. Σίγουρος για τη νίκη μέχρι τον τελευταίο γύρο, όπου δέχτηκε τη μοιραία γροθιά στο πρόσωπο. Ο πλεϊμπόι Φροστ τον αιφνιδίασε με μια απεγνωσμένη κίνησή του: παρουσίασε τα στοιχεία της δημοσιογραφικής έρευνας του Ρέστον, την οποία αρχικά είχε απορρίψει γιατί δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί τη σημασία της. Το γκρο πλαν στο αξιολύπητο πρόσωπο του Νίξον, που η σιωπή του σήμαινε παραδοχή της ενοχής για το σκάνδαλο, ήταν η απρόσμενη ανατροπή που έφερε σασπένς σε μια προβλέψιμη και αδιάφορη τηλεοπτική μονομαχία. Ενα στιγμιαίο δράμα που στόχευσε στο συναίσθημα του προδομένου από τους θεσμούς μέσου Αμερικανού.
...και το πρωτοσέλιδο
Το 1976, στο θρίλερ «Ολοι οι άνθρωποι του προέδρου», οι άνθρωποι του προέδρου έμειναν τεχνηέντως στο σκοτάδι. «Η Washington Post, ο Μπομπ Γούντγουορντ και ο Καρλ Μπερνστάιν, δεν ενδιαφέρονται για το «ποιος είναι ποιος;» στο σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ, αλλά για το αν οι πληροφορίες τους είναι σωστές, αν μπορούν να τις δημοσιεύσουν», γράφει ο Χρήστος Βακαλόπουλος στην κριτική του για την ταινία. Για τον Γούντγουορντ και τον Μπερνστάιν το κυνήγι της αλήθειας σταματάει στα στοιχεία του εγκλήματος. Η ψυχολογία του δολοφόνου αφήνεται έξω από το πρωτοσέλιδο. Το μοντέλο της δημοσιογραφίας που υπηρετούσαν και οι δυο είχε ως όπλο του τη γραφομηχανή και θεμελιώδη αρχή την ψυχρή αντικειμενικότητα.
Στο «Ολοι οι άνθρωποι του προέδρου» ο Τύπος, ως έννοια, συνοψίζει τη δυνατότητα αυτόματου έλεγχου της εξουσίας από τον ανώνυμο πολίτη. Στο «Frost / Nixon» η οθόνη της τηλεόρασης λειτουργεί, άλλοτε σαν υποκατάστατο της αίθουσας του δικαστηρίου κι άλλοτε σαν εξομολογητήριο. Ζητούμενο και στις δυο περιπτώσεις είναι η κάθαρση. Αυτή την δυνατότητα παρείχε η τηλεοπτική μονομαχία Φροστ - Νίξον. Στο επίπεδο της ηθικής, το πολιτικό σύστημα επιβεβαίωσε την ακεραιότητά του. Στο επίπεδο της ψυχολογίας, ο αμαρτωλός Νίξον απέβαλε, έστω βασανιστικά, το βαρύ φορτίο από τους ώμους του και ο καιροσκόπος Φροστ το σύμπλεγμα του γελωτοποιού.
Δείτε
-Frost, Nixon: η αναμέτρηση (Frost / Nixon, 2008).
Θα μπορούσε να τιτλοφορείται: «Η απολογία του Ρίτσαρντ Νίξον». Ο Ρον Χάουαρντ αναμειγνύει το κινηματογραφημένο ρεπορτάζ με το δράμα, μεταφέροντας στην οθόνη το θεατρικό του Βρετανού Πίτερ Μόργκαν («Βασίλισσα», «Ο τελευταίος βασιλιάς της Σκωτίας»). Τα πρόσωπα και τα γεγονότα είναι πέρα για πέρα αληθινά και έχουν να κάνουν με το προσκήνιο και το παρασκήνιο των συνεντεύξεων που έδωσε ο Νίξον το 1977 στον Βρετανό τηλεαστέρα Ντέιβιντ Φροστ. Με Φρανκ Λανγκέλα, Μάικλ Σιν. Το «Frost / Nixon» είναι υποψήφιο για πέντε Οσκαρ (Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, α΄ ανδρικού ρόλου στον Λανγκέλα, προσαρμοσμένου σεναρίου, μοντάζ). (Στις αίθουσες από την Πέμπτη 12/2).
-Ολοι οι άνθρωποι του προέδρου (All The President's Men, 1976).
Το διασημότερο πολιτικό θρίλερ του Χόλιγουντ γυρίστηκε από τον Αλαν Πάκουλα στη σκιά του Γουότεργκεϊτ και πραγματεύεται το ρόλο του Τύπου ως θεμελιώδους θεσμού της αστικής δημοκρατίας. Το σενάριο βασίζεται στο βιβλίο των δημοσιογράφων της Washington Post Μπομπ Γούντγουορντ και Καρλ Μπερνστάιν. Με Ρόμπερτ Ρέντφορντ, Ντάστιν Χόφμαν. (Σε dvd από την Audio Visual).
-Νίξον (Νixon, 1995).
Βιογραφία εστιασμένη στην άγνωστη και, εν τέλει συμπαθή, πλευρά του πρωταγωνιστή του Γουότεργκεϊτ. Ο Ολιβερ Στόουν προσεγγίζει τον Νίξον με ψυχολογικούς όρους, σκιαγραφώντας το πορτρέτο ενός τραγικού πρόσωπου - θύματος της μοίρας, των φιλοδοξιών, αλλά και της αδυναμίας του να αντιληφθεί τι συνέβαινε στο περιβάλλον του. Με τον Αντονι Χόπκινς. (Αναζητήστε το dvd στο Διαδίκτυο. Το Amazon είναι μια λύση).
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου