Η Επιστήμη αργίες δεν γνωρίζει...

Από τις παραμονές των Χριστουγέννων ως και την ημέρα των Φώτων οι περισσότεροι μπαίνουμε σε «εορταστική» διάθεση και κατεβάζουμε τους εργασιακούς ρυθμούς μας. Η επιστήμη όμως δεν γνωρίζει αργίες και γιορτές. Η ολοκληρωτική αφοσίωση κάποιων ανθρώπων της στο έργο τους έχει προσφέρει, ακόμη και σε αυτές τις ημέρες που θεωρούνται «διακοπές», σημαντικές υπηρεσίες στην ανθρωπότητα. Κάποιες φορές έχει χαρίσει και Νομπέλ: η εφετινή βραβευθείσα Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν έκανε το επιτυχημένο πείραμά της για την τελομεράση ανήμερα τα Χριστούγεννα, ηΜαρία Κιουρίανακάλυψε το ράδιο την επομένη των Χριστουγέννων, ενώ οΒίλχελμ Ρέντγκεν ανακοίνωσε την ύπαρξη των ακτίνων Χ στέλνοντας τις πρώτες ακτινογραφίες σε επιφανείς φυσικούς και φίλους του την ημέρα της Πρωτοχρονιάς.

Η επισκευή του Ηubble
Οι επτά αμερικανοί και ευρωπαίοι αστροναύτες που ξεκίνησαν στις 19 Δεκεμβρίου του 1999 με το διαστημικό λεωφορείο Discovery για την τελευταία επανδρωμένη πτήση του 20ού αιώνα ήξεραν ότι εκείνη τη χρονιά δεν θα έκαναν Χριστούγεννατουλάχιστον όχι με τον παραδοσιακό τρόπο. Είχαν αναλάβει μια εξαιρετική αποστολή, να επισκευάσουν το διαστημικό τηλεσκόπιο Ηubble, το οποίο, έχοντας υποστεί διαδοχικές βλάβες, είχε πάψει να λειτουργεί έναν μήνα πριν.

Το Discovery συνάντησε το Ηubble επάνω από την Αφρική και το βράδυ της 21ης Δεκεμβρίου το τηλεσκόπιο βρισκόταν «παρκαρισμένο» στον θαλαμίσκο μεταφοράς του διαστημικού λεωφορείου. Οι εργασίες ξεκίνησαν την επομένη: μέσα σε τρεις ημέρες, σε ισάριθμους πολύωρους διαστημικούς περιπάτους, οι αστροναύτες έπρεπε να αντικαταστήσουν τους έξι γυροσκόπους, τρεις αισθητήρες και έναν πομπό του Ηubble, να εγκαταστήσουν έναν καινούργιο κεντρικό ηλεκτρονικό υπολογιστή και μια σειρά όργανα, και να αλλάξουν την εξωτερική του μόνωση. Ο επισκευές ολοκληρώθηκαν επιτυχώς το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου. Αντί για ρεβεγιόν το πλήρωμα πραγματοποίησε ένα ξεχωριστό επίτευγμα: έναν διαστημικό περίπατο διάρκειας οκτώ ωρών και οκτώ λεπτών, τον τέταρτο μακρότερο στην Ιστορία.

Το πρωί των Χριστουγέννων οι αστροναύτες ξύπνησαν με το«Ι΄ll be home for Christmas»τουΜπινγκ Κρόσμπι, αφιερωμένο λόγω της ημέρας από το κέντρο ελέγχου. Μετά τις καθιερωμένες ευχές όλοι στρώθηκαν στη δουλειά για να επαναφέρουν το επιδιορθωμένο και «σαν καινούργιο» πια τηλεσκόπιο στην τροχιά του,«προσφέροντας ένα χριστουγεννιάτικο δώρο στον κόσμο», όπως ανακοίνωσε η ΝΑSΑ. Το απόγευμα, έχοντας εκτελέσει την αποστολή τους, μπόρεσαν και αυτοί να γιορτάσουν ανταλλάσσοντας τα δικά τους δώρα.

Δύο μέρες μετά, το Discovery επέστρεψε ασφαλώς στη Γη και το Ηubble, το τηλεσκόπιο που κατόρθωσε να αγγίξει την καρδιά των ανθρώπων όσο κανένα άλλο επιστημονικό όργανο, είχε αρχίσει να στέλνει ξανά τις πολύτιμες εικόνες του.

Κρυοχειρουργική
Τα Χριστούγεννα του 1960 ο δρ Ερβιν Κούπερέλαβε ένα πρωτότυπο δώρο: ένα τιρμπουσόν που αφαιρούσε τον φελλό εισάγοντας διοξείδιο του άνθρακα στο μπουκάλι. Δοκιμάζοντάς το ο νευροχειρουργός παρατήρησε ότι το αέριο που απελευθέρωνε ήταν πολύ ψυχρό και, αν το διοχέτευε σε συγκεκριμένα σημεία στην παλάμη του, αυτά «πάγωναν» και αναισθητοποιούνταν. Η επίδραση ήταν απόλυτα εντοπισμένη και δεν επηρέαζε τους γύρω ιστούς. Αυτό τού έδωσε μια ιδέα. Σύντομα ανέπτυξε μια τεχνική για χειρουργικές επεμβάσεις στον εγκέφαλο με την εισαγωγή ενός σωλήνα ο οποίος πάγωνε τους όγκους ή τα εγκεφαλικά κύτταρα που τους προκαλούσαν. Η Κρυοχειρουργική- γνωστή και ως Κρυοθεραπεία ή Κρυοπηξία- είχε γεννηθεί και γρήγορα επεκτάθηκε και σε άλλους τομείς της Ιατρικής.

Το θερμόμετρο Κελσίου
Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1741 οΑνδρέας Κέλσιοςήταν απασχολημένος στο εργαστήριό του στην παγωμένη Ουψάλα της Σουηδίας. Είχε μπροστά του ένα θερμόμετρο και ενσωμάτωνε σε αυτό τη δική του, εκατονταβάθμια, κλίμακα θερμοκρασίας η οποία έμελλε να αντικαταστήσει στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου την ως τότε διαδεδομένη κλίμακα Φαρενάιτ. Το θερμόμετρο που έφτιαξε τότε ο σουηδός αστρονόμος είχε μια διαφορά από αυτό που γνωρίζουμε σήμερα: τοποθετούσε το σημείο βρασμού του νερού στους 0 βαθμούς και το σημείο του σχηματισμού του πάγου στους 100. Οι ενδείξεις αντιστράφηκαν από τονΚάρολο Λινναίοτο 1745, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του Κελσίου.

Αλκοτέστ
Οπως είναι απολύτως ταιριαστό, το πρώτο αλκοτέστ για τον έλεγχο των οδηγών διεξήχθη μια παραμονή Πρωτοχρονιάς, το 1938, στην Ινδιανάπολη των Ηνωμένων Πολιτειών. Το «μεθόμετρο» (Drunkometer) μετρούσε τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα μέσω της αναπνοής και αναπτύχθηκε από τονΡόλα Χάργκερ, καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ινδιάνας. Το 1954 ένας συνεργάτης του Χάργκερ, οΡόμπερτ Μπόρκενστιν, ανέπτυξε μια πιο αποτελεσματική συσκευή, τον «αναλυτή αναπνοής» (Βreathalyzer), για να φθάσουμε σιγά σιγά στις βελτιωμένες εκδοχές που χρησιμοποιούνται σήμερα.

Πλυντήριο πιάτων
Η Πρωτοχρονιά του 1887 ήταν διπλή γιορτή για τηνΤζοζεφίν Γκάρις Κόκρεν. Λίγες ημέρες πριν, στις 28 Δεκεμβρίου του 1886, η εφεύρεσή της, το πρώτο εμπορικά λειτουργικό μηχανικό πλυντήριο πιάτων, είχε λάβει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από την αρμόδια αμερικανική υπηρεσία. Η Τζοζεφίν ήταν γόνος επινοητικής και πλούσιας οικογένειας- ήταν εγγονή του εφευρέτη του ατμόπλοιου Τζον Φιτς- και διοργάνωνε πολλά επίσημα δείπνα και δεξιώσεις που απαιτούσαν το «λέρωμα» άφθονων πιάτων και ποτηριών. Φυσικά δεν έπλενε τα πιάτα η ίδια, αυτό το έκαναν οι υπηρέτες της, οι επιδόσεις τους όμως δεν ανταποκρίνονταν στο ύψος των απαιτήσεών της, αφού ήταν αργοί και έκαναν τις πορσελάνες της να «ξεφλουδίζουν».

Εκτός από απαιτητική, η Τζοζεφίν ήταν επίσης φιλόδοξη και ονειρευόταν να γίνει διάσημη σαν τον παππού της. Η εφεύρεση μιας τέτοιας μηχανής αντιπροσώπευε λοιπόν γι΄ αυτήν τον δρόμο για ακόμη πιο αστραφτερές δεξιώσεις, αλλά και για τη δόξα που τόσο επιθυμούσε. Το πλυντήριο πιάτων της είχε μεγάλη επιτυχία σε φίλους και γνωστούς και γρήγορα άρχισε να δέχεται παραγγελίες από εστιατόρια και ξενοδοχεία. Η εταιρεία που ίδρυσε αγοράστηκε στη δεκαετία του 1920 από τη Ηobart Corporation η οποία αργότερα υιοθέτησε την επωνυμία ΚitchenΑid.

Θυροξίνη
Στις 23 Δεκεμβρίου του 1914 ήταν πλέον φανερό ότι οΕντουαρντ Κένταλ θα περνούσε τις γιορτές στο εργαστήριό του στην κλινική Μέιγιο. Προσπαθώντας να απομονώσει τις ορμόνες που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό, ο βιοχημικός έκανε πειράματα με δείγματα θυρεοειδών αδένων που είχαν αφαιρεθεί από ασθενείς και δεν μπορούσε να αφήσει τη δουλειά του στη μέση. Την ημέρα των Χριστουγέννων η αφοσίωσή του απέδωσε καρπούς: είχε απομονώσει τη θυροξίνη, η οποία σήμερα χορηγείται σε συνθετική μορφή και σώζει τη ζωή όσων παρουσιάζουν υποθυρεοειδισμό. Ο Εντουαρντ Κένταλ έχει επίσης απομονώσει την κορτιζόνη και άλλες ορμόνες του φλοιού των επινεφριδίων- ανακαλύψεις για τις οποίες τιμήθηκε, μαζί με τονΦίλιπ Χεντςκαι τονΤαντέους Ράιχσταϊν , με το Βραβείο Νομπέλ Ιατρικής το 1950.

Τσίκλα
Στις 28 Δεκεμβρίου του 1869ο Γουίλιαμ Φίνλεϊ Σεμπλαπό το Οχάιο έλαβε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα προϊόν το οποίο, εν αγνοία του και σχεδόν χωρίς καμία δική του συμβολή, έμελλε να αποτελέσει το σήμα κατατεθέν των συμπατριωτών του για τους επόμενους αιώνες. Επρόκειτο για έναν«συνδυασμό από κόμμι και άλλα είδη κατάλληλα για τον σχηματισμό μιας ικανοποιητικής μαστίχας». Ο Σεμπλ δεν εκμεταλλεύθηκε ποτέ εμπορικά την ιδέα του. Αυτό το έκανε μερικά χρόνια αργότερα ο ΝεοϋορκέζοςΤόμας Ανταμς, ο οποίος κατέκτησε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον κόσμο με τις τσίκλες του.

Στεγνό καθάρισμα
Λίγες ημέρες μετά τα Χριστούγεννα του 1849 η υπηρέτρια τουΖανΜπατίστ Ζολίέκανε μια ζημιά για την οποία ο εργοδότης της θα της ήταν ευγνώμων για το υπόλοιπο της ζωής του: αναποδογύρισε κατά λάθος τη λάμπα με το τερεβινθέλαιο επάνω στο τραπέζι. Καθ΄ ότι ράφτης, ο Ζολί είχε μια ευαισθησία απέναντι στα υφάσματα και παρατήρησε αμέσως ότι, όταν το υγρό στέγνωσε, το τραπεζομάντιλο ήταν ολοκάθαρο χωρίς λεκέδες και ατσαλάκωτο. Ετσι άνοιξε το πρώτο στεγνοκαθαριστήριο στο Παρίσι, με την επωνυμία Τeinturerie Jolly-Βelin.

Αυτή είναι η μία εκδοχή της ιστορίας. Μια άλλη θέλει τον ράφτη να χύνει ο ίδιος κατά λάθος βενζίνη ή καμφορά σε ένα φόρεμα της συζύγου του, μια τρίτη υποστηρίζει ότι η παρατήρηση έγινε από έναν βαφέα ο οποίος έριξε κατά λάθος παραφινέλαιο σε ένα λεκιασμένο ύφασμα, ενώ μια τέταρτη- και πιο «τραβηγμένη»- μιλάει για έναν γάλλο ναύτη που έπεσε μέσα σε μια δεξαμενή με νέφτι και βγήκε με τη στολή του κάτασπρη και αστραφτερή. Ο,τι και αν ισχύει, το βέβαιον είναι ότι η ανακάλυψη έγινε τυχαία και από το Παρίσι εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την Ευρώπη και στη συνέχεια στην Αμερική.

Ασπιρίνη
Την 1η Ιανουαρίου του 1915 ένα από τα πιο διαδεδομένα φάρμακα στον κόσμο είχε την πρώτη του επαφή με το ευρύ κοινό. Η ασπιρίνη κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε μορφή υδατοδιαλυτών δισκίων που ήταν διαθέσιμα χωρίς ιατρική συνταγή. Το ακετυλοσαλικιλικό οξύτο πρώτο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες στην ιστορία της Φαρμακολογίας- διετίθετο από το 1899 σε όλον τον κόσμο από την Βayer, αλλά αποτελούσε αποκλειστικό «προνόμιο» των γιατρών οι οποίοι το χορηγούσαν στους ασθενείς τους. Χάρη στις αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές και αντιπυρετικές του ιδιότητες το φάρμακο γνώρισε αμέσως επιτυχία, η οποία ενισχύθηκε με την επιδημία της ισπανικής γρίπης το 1918, οδηγώντας σε σκληρές μάχες ανταγωνισμού ανάμεσα στις φαρμακευτικές εταιρείες. Παρά την πτώση της δημοτικότητάς της με την έλευση της παρακεταμόλης και της ιβουπροφαίνης, η ασπιρίνη εξακολουθεί σήμερα να είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα φάρμακα στον πλανήτη, με ετήσια κατανάλωση 40.000 τόνων.

ΕΝΙΑC: Ζήτω ο υπολογιστής
Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς του 1946 οΤζον Μόκλικαι οΤζ.Πρέσπερ Εκερτμπορούσαν επιτέλους να γιορτάσουν, και μάλιστα «διπλά». Οι δύο ερευνητές της Σχολής Ηλεκτρολογικής Μηχανικής Μουρ του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας είχαν μόλις ολοκληρώσει ένα έργο στο οποίο δούλευαν, υπό άκρα μυστικότητα και κατ΄ εντολήν του αμερικανικού στρατού, τα τελευταία δυόμισι χρόνια. Ο πρώτος λειτουργικός ηλεκτρονικός υπολογιστής γενικής χρήσης είχε γεννηθεί, η ανακοίνωσή του όμως στο ευρύ κοινό θα γινόταν λίγο αργότερα, στις 14 Φεβρουαρίου της ίδιας χρονιάς. Ο ΕΝΙΑC ζύγιζε πάνω από 27 τόνους, απετελείτο από περίπου 18.000 λυχνίες κενού, 7.200 κρυσταλλικές διόδους, 1.500 ηλεκτρονόμους, 70.000 αντιστάσεις, 10.000 πυκνωτές και 5 εκατομμύρια αρθρώσεις συγκολλημένες μία μία με το χέρι, ενώ κατελάμβανε χώρο 63 τετραγωνικών μέτρων, όσο ένα μικρό διαμέρισμα. Είχε σχεδιαστεί για να υπολογίζει πίνακες βολών για λογαριασμό του Βαλλιστικού Εργαστηρίου του αμερικανικού στρατού, οι πρώτοι υπολογισμοί του έγιναν όμως τελικά για την κατασκευή της βόμβας υδρογόνου.

Φως
Δεν υπάρχουν γιορτές που να είναι περισσότερο συνδεδεμένες με τα λαμπερά φώτα από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά- ίσως γι΄ αυτό πολλές «πρωτιές» που έχουν σχέση με τον φωτισμό έχουν σημειωθεί αυτές τις ημέρες. Οι πρώτες λάμπες γκαζιού για τη φωταγώγηση δημόσιων χώρων άναψαν επισήμως στο Λονδίνο, στη γέφυρα του Γουεστμίνστερ, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1813. Την ίδια συμβολική ημέρα, αλλά αρκετά χρόνια αργότερα, επέλεξε οΘωμάς Εντισον για να επιδείξει τον λαμπτήρα του για πρώτη φορά στο κοινό, στο πάρκο Μένλο του Νιου Τζέρσι, το 1879. Δεν ήταν ο πρώτος ηλεκτρικός λαμπτήρας- λυχνίες τόξου φώτιζαν ήδη δρόμους και μεγάλα καταστήματα, ξεκινώντας από το «Grand Depot» της Φιλαδέλφειας που είχε εγκαινιάσει τις ηλεκτρόφωτες αίθουσές του έναν χρόνο πριν, στην «αργία» της δεύτερης ημέρας των Χριστουγέννων. Ούτε ήταν ο πρώτος λαμπτήρας πυρακτώσεως. Η αρετή της «λυχνίας του Εντισον» έγκειτο στο ότι ήταν η πρώτη στο είδος της που ήταν λειτουργική, φέρνοντας το ηλεκτρικό φως πιο κοντά στο μέσο σπίτι. Ο ακροδέκτης της- η λεγόμενη «βιδωτή» βάση- χρησιμοποιείται ακόμη σήμερα.

πηγή: tovima.gr