Διευκρινίζεται κατ'αρχάς πως οι παρακάτω εκτιμήσεις κανένα άλλο μέλος του ΦΟΠΠ ή παριστάμενο δεν εκφράζουν παρά τον γράφοντα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς το ιδεολογικοπολιτικό πρίσμα υπό το οποίο εξάγονται, σε μια θεώρηση πτυχών του νόμου καθ'εαυτού αλλά και ορισμένων (ουσιωδών κατά την κρίση μου) άμεσων ή/και έμμεσων πολιτικών του επιπτώσεων.
Κατ'αρχήν η φιλοσοφία και τα βασικά σημεία της υπό διαμόρφωσιν πρότασης με βρίσκουν θετικό. Η κατάτμηση των εκλογικών περιφερειών θα συνιστούσε ιδιαίτερα επωφελή, αν όχι αναγκαία, μεταρρύθμιση η οποία de facto θα συνέβαλλε αποφασιστικά στη μείωση των εκλογικών δαπανών για κάθε πολιτευτή. Άμεση συνέπεια αυτού θα ήταν ο περιορισμός των εξαρτήσεων από ενδεχομένως άνομα οικονομικά και ενημερωτικά συμφέροντα και έμμεση η ευκολότερη ανανέωση και βελτίωση του πολιτικού προσωπικού της χώρας.
Μιλώντας ιδίως για μονοεδρικές περιφέρειες, εν προκειμένω, μπορεί να αναλογιστεί κανείς όχι μόνον το πόσο λιγότερα χρήματα απαιτούνται για να χρηματοδοτήσει ένας υποψήφιος βουλευτής την προεκλογική του εκστρατεία, αλλά και πόσο αμεσότερη καθίσταται εν τοις πράγμασι η επαφή του με το εκλογικό σώμα. Το λαμπερό πρόσωπο ή όνομα, η μεγάλη περιουσία, οι κορώνες στα τηλεοπτικά παράθυρα και οι στενές σχέσεις με τα ΜΜΕ θα καταστούν αυτομάτως άχρηστα, ή πάντως λιγότερο χρήσιμα όταν ο υποψήφιος θα απευθύνεται τόσο εύκολα και τόσο άμεσα στο εκλογικό του σώμα. Αντιστοίχως, η κριτική προς το πρόσωπό του θα είναι κατά κανόνα ευκολότερη, με τον εκλογέα να μην είναι αναγκασμένος να παρακολουθεί συστηματικά την παρουσία κάθε βουλευτή της Β'Αθηνών φερ'ειπείν, αλλά του μοναδικού αντιπροώπου στη στενή του περιφέρεια. Πάνω σ'αυτό, μπορεί κανείς να πει πως ιδεατά όλοι οφείλουμε να τους παρακολουθούμε και να τους κρίνουμε όλους, είναι γεγονός όμως πως οι αντιπροσωπευτικοί θεσμοί σε μεγάλο βαθμό διέρχονται κρίση και η τάση προς ιδιώτευση, λόγω της ταχύτητας της εποχής, είναι ισχυρότερη παρά σε παλαιότερες περιόδους. Επί της ουσίας θα γίνει ένα βήμα προς την αποκέντρωση και μεγαλύτερη συμμετοχή στην άσκηση του λαϊκού ελέγχου των βουλευτών, ένα μεγάλο μέρος του οποίου βρίσκεται σήμερα στα χέρια του Τύπου. Με δίκαιη ή άδικη άφορμη, έχουμε δει πολύ συχνά κάποιον βουλευτή να γίνεται στόχος επιθέσεων από τα ΜΜΕ και να χάνει, στις επόμενες εκλογές, την έδρα του. Τώρα οτιδήποτε αφορά την πολιτική του δράση θα γίνεται -ή θα πρέπει να γίνεται- ευκολότερα γνωστό μεταξύ των ψηφοφόρων του, με την εξίσου βαριά αποδοκιμασία να μην εξαρτάται από τη βούληση ολίγων και ισχυρών. Επιπλέον, τα ποσά που δαπανά θα είναι όχι μόνο χαμηλότερα (όπως προαναφέρθηκε) αλλά και πολύ ευκολότερα ελέγξιμα, κάτι που καταλήγει επίσης σε αμεσότερο λαϊκό έλεγχο. Σε τελική ανάλυση, σε αμεσότερη λαϊκή νομιμοποίηση.
Έναντι τέτοιων εξωθεσμικών συμφερόντων, συνακόλουθα, οχυρώνεται πράγματι καλύτερα και αποτελεσματικότερα η ανεξαρτησία του βουλευτή και η κατά συνείδησιν ψήφος, που μέχρι σήμερα επαφίοντο εν πολλοίς στον πατριωτισμό των ίδιων των βουλευτών. Ένας βουλευτής που ρίχνεται από τις μιντιακές επιθέσεις είναι μοιραία πιο ευάλωτος στο να υπηρετεί τα ΜΜΕ, ενώ ένας βουλευτής που ρίχνεται από τη λαϊκή κατακραυγή λογοδοτεί στο λαό. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί φυσικά πως η θέσπιση μονοεδρικών περιφερειών αποτελεί πανάκεια, εξίσου απαραίτητη είναι η επανεξέταση των ρυθμίσεων περί προεκλογικής προβολής και δαπάνης, καθώς και των μηχανισμών ελέγχου τους.
Η προβληματική που τίθεται αναφορικά με την ανεξαρτησία του βουλευτή και την κατά συνείδησιν ψήφο εξαρτάται όμως από έτι μία παράμετρο του εκλογικού νόμου: από το αν, δηλαδή, ο υποψήφιος βουλευτής θα επιλέγεται από τους εκλογείς με σταυρό προτίμησης μεταξύ περισσότερων του ενός υποψηφίων ή από το κόμμα με το οποίο διεκδικεί την είσοδό του στη Βουλή. ''Εχθροί'' της ελεύθερης εντολής ως γνωστόν δεν είναι μόνον τα εξωθεσμικά κέντρα, εξίσου εχθρική είναι και η κομματική πειθαρχία. Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί ως εκ τούτου η διατήρηση του σταυρού προτίμησης. Μολονότι για κάποιους είναι γενεσιουργός αιτία του αδηφάγου ανταγωνισμού μεταξύ συνυποψηφίων του ίδιου κόμματος, που συχνά οδηγεί στο ρουσφέτι, αποτελεί εγγύηση για την όσο το δυνατόν περισσότερο αδέσμευτη ψήφο του βουλευτή, που διαφορετικά είναι ανήμπορος έναντι της παντοδύναμης κομματικής του ηγεσίας. Μια εναλλακτική ενδεχομένως θα ήταν η κατάργηση του αναχρονιστικού ορίου του 3% των ψήφων για την είσοδο στη Βουλή ώστε ακόμη κι ένας ''καλός'' ανεξάρτητος υποψήφιος να έχει ελπίδες, εν προκειμένω όμως τίθεται ζήτημα κατανομής και των εδρών σε επίπεδο ευρείας περιφέρειας.
Η τελευταία είναι κρίσιμη για τη διατήρηση του σημερινού επιπέδου αναλογικότητας, καθώς μπορεί να θεωρηθεί μάλλον απίθανο μια περιφέρεια των βορείων προαστίων φερ'ειπείν να εκλέξει βουλευτή της Αριστεράς, με την ψήφο των εκεί αριστερών εκλογέων να πηγαίνει -χωρίς την ευρεία περιφέρεια- χαμένη. Ευτυχώς η σχετική πρόβλεψη υφίσταται, στο πρότυπο του γερμανικού μοντέλου. Γι'αυτό και θα ήταν ίσως προτιμητέα η κατάργηση του σταυρού, ώστε να μην υπάρχουν βουλευτές απλώς και μόνον κεχρισμένοι από το κόμμα σε αντιδιαστολή προς τους ''εσταυρωμένους''. Προσωπικά πιστεύω, εντούτοις, πως ο σταυρός καλό θα ήταν να διατηρηθεί, ακριβώς για τον ίδιο λόγο αντεστραμμένο: για να υπάρχει στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα ένας ικανός αριθμός βουλευτών όσο το δυνατόν ανεξάρτητος από την κομματική ηγεσία. Πράγματι, οι ''εκτός γραμμής'' ψήφοι των βουλευτών μικρότερων κομμάτων ένδεχομένως και να μειωθούν. Για την κυβερνητική εμπιστοσύνη όμως, για τη νομοθετική λειτουργία επί της ουσίας, θα υπάρχει ενδυνάμωση του ρόλου του κυβερνητικού βουλευτή και ο εκάστοτε πρωθυπουργός θα πάψει να δρα σαν εκλεγμένος μονάρχης έναντι της Βουλής.
Ένα άλλο υπό εξέτασιν ζήτημα, τέλος, αποτελεί εκείνο διπλής ψήφου, της δυνατότητας δηλαδή του εκλογέα να ψηφίσει υπέρ του υποψηφίου του κόμματος Α στη στενή περιφέρεια και ταυτόχρονα υπέρ του κόμματος Β σε εθνικό επίπεδο. Μολονότι φαίνεται να μην κερδίζει έδαφος, κατά τη γνώμη μου θα ήταν ίσως ιδανική μια τέτοια ρύθμιση, ειδικά στην περίπτωση κατάργησης του σταυρού. Το γεγονός πως εμπιστευέται ο λαός μιας περιφέρειας ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ως βουλευτή, σαφώς δε συνεπάγεται λευκή επιταγή για την ηγεσία του ή για την πλήρη υιοθέτηση του προγράμματός της. Εκ προσωπικής πείρας, καθώς ήδη ψηφίζω σε μονοεδρική περιφέρεια, δεν αποκλείεται καθόλου η διάσταση μεταξύ του προσώπου που εμπιστεύεται κάποιος ως μοναδικό αντιπρόσωπό του στη Βουλή και του κόμματος που εμπιστεύεται για τη διακυβέρνηση της χώρας ή/και την έκφραση της ιδεολογίας του. Σκοπιμότερο θα ήταν, θεωρώ, να καθιερωθεί η διπλή ψήφος αντί της διατήρησης της μονής.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου