Όλα δείχνουν πως οι εξελίξεις στο ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ θα επιταχυνθούν το προσεχές φθινόπωρο και η Ελλάδα θα επιτύχει το maximum εφικτό, δηλαδή μία μοναδική σύνθετη ονομασία (πχ Βόρεια ή Άνω Μακεδονία). Νομοτελειακά, οι πιέσεις των ΗΠΑ στη γείτονα αυξάνονται, καθώς η φίλη και σύμμαχος χώρα φέρει ως βαριά κληρονομιά της περιόδου Μπους τα ανοιχτά μέτωπα του Αφγανιστάν και (για την ώρα τουλάχιστον) του Ιράκ τα οποία απαιτούν όλο και περισσότερο στρατό και χρήμα, άρα όλο και περισσότερες συμμετέχουσες χώρες-συμμάχους. Ταυτοχρόνως, η Ουάσιγκτον ρεαλιστικά συνειδητοποιεί πως η κατά μέτωπον αντιπαράθεση με τη Μόσχα είναι μεσοπρόθεσμα ανέφικτη και σε κάθε περίπτωση μάλλον βλαπτική, αιτία για την οποίαν δεν μπορεί παρά να επιδιώξει την περαιτέρω επιτάχυνση της ένταξης βαλκανικών κρατών στη νατοϊκή συμμαχία.Η σύνθετη ονομασία είναι όντως το maximum εφικτό -παρά τις αντιρρήσεις του παναγιώτατου μητροπολίτη Θεσσαλονίκης- διότι διεθνώς δε νοείται η παρέμβαση στα εσωτερικά χώρας και η απαίτηση συγκαθορισμού της εθνικής της ονομασίας και ταυτότητας. Μπορεί τα επιχειρήματα σύνδεσης των Σκοπίων με την αρχαία Μακεδονία να είναι έωλα, στο πεδίο του διεθνούς δικαίου όμως αυτό δε λέει τίποτε και για τη διεθνή κοινότητα μάλλον κακό προηγούμενο δημιουργείται από τη ''συμμόρφωση'' μιας (έστω ψευδόμενης) χώρας στην απαίτηση μιας άλλης να μην αποκαλείται όπως επιθυμεί, ουσιαστικά να μην μπορεί δηλαδή να προβάλλει διεθνώς την ταυτότητα που προβάλλει στο εσωτερικό και την ''επίσημη'' ιστορία της.Εάν το μακεδονικό επιλυθεί, αυτομάτως ξεπαγώνει και η ένταξη της ΠΓΔΜ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πράγμα το οποίο θα έχει άμεσα και απτά οφέλη για την οικονομία και τωνδύο κρατών, ιδίως της Βόρειας Ελλάδας, αλλά και για την ελληνική διπλωματία ιδίως στα ελληνοτουρκικά ζητήματα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στα μικρά ζητήματα μεταξύ ενός κράτους-μέλους της και ενός κράτους που δεν είναι τάσσεται κατά κανόνα με το κράτος-μέλος, κάτι που ίσχυσε επί παραδείγματι και στην περίπτωση του ζητήματος της ονομασίας. Το ότι η γείτων βρίσκεται στο κέντρο της Βαλκανικής, ουσιαστικά σημαίνει πως σταδιακά η Βαλκανική θα πάψει να αναλίσκεται σε καβγάδες, η Τουρκία δε θα μπορεί να επιδιαιτητεύει ως τέως κατέχουσα αυτοκρατορία (όπως τώρα, που ακριβώς γι'αυτό το λόγο παίρνει ενεργό θέση στο σκοπιανό ζήτημα), ενώ κάθε διμερές ζήτημα Ελλάδας-Τουρκίας θα γίνεται αντιληπτό και ως βαλκανικό: ευρωπαϊκών Βαλκανίων-Τουρκίας (φερ'ειπείν μεταναστευτικό). Ταυτοχρόνως, σε εξέλιξη βρίσκονται οι συνομιλίες και για το κυπριακό ζήτημα. Οι εύλογες καταιγιστικές αντιδράσεις του κυπριακού Τύπου στη ρητορική απόδοση ευθυνών στην ελληνική χούντα (που δεν είναι και αβάσιμη, για να είμαστε δίκαιοι) από τη σουηδική προεδρία για το 1974 μόνον αποτρεπτικά μπορούν να λειτουργήσουν στο προσεχές μέλλον. Ταυτοχρόνως, εφ'όσον οι δύο πλευρές επιδείξουν πράγματι τη βούληση να επιλυθεί το ζήτημα η κατοχή θα πάψει, θα δημιουργηθεί ένα ομοσπονδιακό κράτος με θεσμούς που θα έχει κάθε λόγο και υποχρέωση να στηρίξει η ΕΕ (και αυτή είναι η καλύτερη εγγύηση πως δε θα επαναλειφθούν τα φαινόμενα παρακώλυσης της λειτουργίας του κράτους από κάποια από τις δύο κοινότητες) και θα εξαφανιστεί το μεγαλύτερο αγκάθι στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας: ακόμη και αν τα δύο κράτη αναγνωριστούν θεσμικά ως ''εγγυήτριες δυνάμεις'', η ίδια η πραγματικότητα θα καταστήσει σταδιακά τα κυπριακά ζητήματα εσωτερικά, η ΕΕ θα επιβάλλει την αποτελεσματική νομοπαραγωγή και εφαρμογή των νόμων για τη λειτουργία του εκεί κράτους και de facto η συμβίωση θα επιφέρει την επαναπροσέγγιση των δύο κοινοτήτων.Στα stricto sensu ελληνοτουρκικά τώρα, φαίνεται πως το μεταναστευτικό θα καταστεί έστω πρόσκαιρα ευρωπαϊκό ζήτημα, με κίνητρο αν όχι την επίλυσή του την ανάδειξή του ως αποτρεπτικού λόγου για τη συνέχιση της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ από τη Γαλλία. Το επιθυμητό είναι βεβαίως η επίλυση του προβλήματος, το εφικτό τουλάχιστον η αξιοποίησή του ως διπλωματικού χαρτιού από την Ελλάδα σε κάθε συζήτηση, σε κάθε forum. Παρά το δόγμα Νταβούτογλου περί οθωμανικότητας, η Δύση πάντοτε θα εξετάζει τη μη εφαρμογή (ή ακόμη και την κακή εφαρμογή) μιας διεθνούς συνθήκης και η ΕΕ -έστω συμφεροντολογικά- θα καλείται πάντοτε να πάρει θέση υπέρ της αδικημένης, δυτικής και δημοκρατικής χώρας-μέλους της έναντι της έστω αναγνωρισμένης ως περιφερειακή δύναμη, έστω εκδημοκρατιζόμενης ταχέως Τουρκίας.Φαίνεται πως κινητικότητα επικρατεί και στο θρακικό ζήτημα. Προσωπική μου θέση είναι πως το ευκταίο δεν είναι η στείρα εμμονή στην άρνηση αναγνώρισης της μουσοθλμανικής μειονότητας ως τουρκικής -οι άνθρωποι μπορούν να αποκαλούνται όπως επιθυμούν, όπως αισθάνονται ότι είναι. Αντίθετα, είναι η δημιουργική αξιοποίησή του για να επιτευχθούν δυνητικοί στόχοι: α)να πάψει να εφαρμόζεται η σαρία αντί του αστικού-οικογενειακού δικαίου μεταξύ των μελών της εν λόγω μειονότητας β)στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας, και με τη στήριξη των ΗΠΑ, να επαναλειτουργήσει η θεολογική σχολή της Χάλκης και εν γένει να αναβαθμιστεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο γ) με ευρωπαϊκή στήριξη να εφαρμοστούν προγράμματα εκσυγχρονισμού και προσέγγισης των δύο κοινοτήτων της Θράκης. Στη φαρέτρα της Ελλάδας βρίσκονται μεταξύ άλλων τόσο οι συνθήκες βάσει των οποίων η μειονότητα αποκαλείται μουσουλμανική, όσο και η ύπαρξη μουσουλμανικού πληθυσμού και στη βουλγαρική Βόρειο Θράκη -και η Βουλγαρία ανήκει πλέον στην ΕΕ, η οποία πολύ θα είναι πολύ πιο πρόθυμη να στηρίξει δύο μέλη της έναντι ενός. Τέλος, το ζήτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου όχι μόνον συνδέεται βάσει των συνθηκών με το θρακικό, αλλά και είναι από τα λίγα που αναγνωρίζονται ως διεθνούς σημασίας και αρκετά υψηλού ενδιαφέροντος από τις ΗΠΑ.Στο πλέον καυτό θέμα, εκείνο του Αιγαίου, ενδεικτική είναι η πύκνωση των υπερπτήσεων, που προδίδει αμηχανία και απουσία επιχειρημάτων όσον αφορά κυρίως τη θέσπιση ΑΟΖ από την Κύπρο και το πάγωμα τουρκικών ερευνών για πετρέλαιο στο Αιγαίο κατόπιν διαβήματος της Ελλάδας στη Νορβηγία, εταιρείες της οποίας είχαν συμμετάσχεισ τις εν λόγω έρευνες. Η Τουρκία δεν μπορεί να αρνηθεί το διεθνές δίκαιο, ιδίως εάν επιθυμεί για τον εαυτό της το ρόλο περιφερειακής δύναμης, και μοιραί θα κληθεί να συναινέσει και στην οριοθέτηση ελληνικής ΑΟΖ, ώστε να μπορέσει ακριβώς να υπάρξει και τουρκική. Προφανώς βέβαια τίποτε δε συμβεί απρόσκοπτα, ανέξοδα και αδιαπραγμάτευτα -το ξεκαθάρισμα όμως είναι προς το συμφέρον και των δύο κρατών.Για την ένταξη της Τουρκίας, τα νέα είναι μάλλον δυσάρεστα εξαιτίας της εκπεφρασμένης γαλλογερμανικής αντίθεσης. Το Ελσίνκι, όμως, παρά τις κραυγές της ΝΔ όσο ήταν αντιπολίτευση (αλλά και του ΠΑΣΟΚ όταν κατέστη, που επικαλόυνταν ''άνευ όρων εγκατάλειψή του'') απέδωσε και ως ένα βαθμό αποδίδει ακόμη απτά αποτελέσματα στη στάση της Τουρκίας έναντι ακόμη και καθαρά εσωτερικών της ζητημάτων.Εν γένει, και χωρίς να ανήκω στους ένθερμους υπερασπιστές της, μπορεί να πει κανείς πως η κυβέρνηση Καραμανλή ακολούθησε ψύχραιμη και αρκετά υπεύθυνη στάση έναντι των εξωτερικών ζητημάτων. Παρά τις διαφοροποιήσεις, σε μεγάλο βαθμό μπορεί να ειπωθεί πως συνέχισε (κάτι που στην Ελλάδα μόνον αυτονόητο δε θεωρείται) την πολιτική Σημίτη με απτές τις βραχυπρόθεσμες και εκτιθέμενες εδώ μεσοπρόθεσμες θετικές συνέπειες. Η πρόσφατη σύνοδος στην Κέρκυρα απέβη επιτυχής, κι αυτό ενδυναμώνει μια θετική διεθνή εικόνα. Σε επίπεδο δυσαρέσκειας, ακόμη και η Γερμανία δεν έχει ούτε τα μέσα ούτε και την επιθυμία να ανοίξει περαιτέρω μέτωπα ή να επιχειρήσει ανάμειξη (εάν πχ προσπαθήσει να αξιοποίησει τη Siemens, αυτό μόνον κατά της θα αποβεί). Οι βάσεις για την επίλυση αρκετών ζητημάτων πιστεύω πως έχουν επιτέλους τεθεί. Ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπ'όψιν πως πιθανότατα διάδοχη της σημερινής θα είναι μια κυβέρνηση υπό τον Γ. Παπανδρέου, που υπήρξε επιτυχημένος υπουργός Εξωτερικών και όποιον επιλέξει για τη θέση αυτή θα το κάνει βάσει κριτηρίων εθνικού συμφέροντος και όχι εσωκομματικών χειρισμών, όπως συμβαίνει τώρα που αντιπολιτεύεται. Φυσικά βεβαίως, το μέλλον είναι άδηλο, ειδικά σε ζητήματα εξωτερικής πολιτκής. Πολλά απ'όσα εκτιμώνται παραπάνω ενδεχομένως να διαψευστούν, ακόμη όμως και το χειρότερο δυνατό σενάριο σε καθεμιά από αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι τραγικό. Όσο και αν επιμένουν τα πρωτοσέλιδα του Πρώτου Θέματος ή ο κ. Άνθιμος -αν είχα το ίδιο κίνητρο, το ίδιο θα έκανα κι εγώ...
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου