Πολλοί βλέπουν στις δημοσκοπήσεις έναν εχθρό του αντιπροσωπευτικού συστήματος: γνωρίζοντας a priori (ή μάλλον: εικάζοντας περισσότερο ή λιγότερο βάσιμα) τι θα αποφασίσει ο κυρίαρχος λαός, πιθανότατα θα επηρεαστεί η προσωπική σου βούληση και θα ''μετακινηθείς'' ως ψηφοφόρος ή θα απόσχεις, προεξοφλώντας τη νίκη/ήττα/άνοδο ή πτώση του κόμματος που θα επέλεγες να ψηφίσεις. Έχουν ακουστεί πολλά, μεταξύ άλλων πως οι δημοσκοπήσεις έγιναν εφαλτήριο για την άνοδο του ΛΑΟΣ καθώς όσοι το απεχθάνονται υπολόγιζαν σε πολύ χαμηλότερα ποσοστά του, αντιθέτως με το σκληρό πυρήνα των οπαδών του που είτε είναι φανατισμένοι είτε απογοητευμένοι, που ακριβώς γι'αυτό ωθήθηκαν ακόμη σφοδρότερα να ''στείλουν το μήνυμα''. Ερμηνεία παντελώς αυθαίρετη κατ'αρχήν, αρκετά λογικοφανής επί της ουσίας αλλά ερμηνεία η οποία παραπλανά: τι σημασία έχουν εν τέλει οι δημοσκοπήσεις;Μα ακριβώς όση τους αποδώσουμε. Όπως μας λένε, ενδεχομένως απλουστευτικά, οι ίδιοι οι δημοσκόποι, οι δημοσκοπήσεις δεν είναι παρά φωτογραφίες της συγκεκριμένης εκάστοτε στιγμής. Πολλοί από μας δυστυχώς αντιμετωπίζουμε την πολιτική σαν ένα γκλος περιοδικό, μια σύνθεση φωτογραφιών οι οποίες είναι είτε τα θέματα που επιλέγουν να προβάλουν τα κεντρικά δελτία των 8 και ο Τύπος, είτε οι ''τάσεις της κοινής γνώμης'' (τι οξύμωρη φράση!) όπως αποτυπώνονται στο καθρεφτάκι της κοινωνίας που είναι οι δημοσκοπήσεις. Όντως λοιπόν, υφίσταται για πολλούς ο κίνδυνος διαμόρφωσης μιας εικονικής πραγματικότητας, ενός αθροίσματος φωτογραφιών που καθορίζουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τις διαθέσεις μας. Δεν μπορεί να καταγραφεί -διότι οι δημοσκόποι δε θα υπέσκαπταν ποτέ εαυτούς και την εργασία, ίσως και λειτουργία τους- το πόσοι έχουμε συνείδηση πως κάθε καθρεφτάκι το κρατάει ένα συγκεκριμένο χέρι, κάθε φωτογραφία επιλέγεται να τραβηχτεί από συγκεκριμένο υποκείμενο. Το οποίο, συνειδητά ή ασυνείδητα, καθορίζει -το λιγότερο- κάτι πολύ σημαντικό: το ύφος της εικόνας και τη γωνία από την οποίαν τραβιέται.Η δημοκρατία όμως έχει σε κάθε περίπτωση χρέος να θεωρεί τους πολίτες ως κατ'αρχήν αυτόνομα άτομα, υποκείμενα με ελεύθερη και αυτοκαθοριζόμενη (έστω, κατά το μάλλον) βούληση. Η απαγόρευση λοιπόν των δημοσκοπήσεων έστω και μια μέρα προ των εκλογών, κατ'ουσίαν αμφισβητεί την αξιοπιστία του ίδιου του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Αφ'ενός διότι και οι ίδιες οι εκλογές είναι -κακά τα ψέματα- φωτογραφίες της στιγμής, εκείνης της ορισμένης και πάλι από συγκεκριμένο ''χέρι'' (εν προκειμένω το συντακτικό νομοθέτη, την εκάστοτε κυβέρνηση, το κράτος γενικά ή ειδικά ή όλους αυτούς μαζί) και αφ'ετέρου διότι συνυποδηλωτικά αρνείται την αυτονομία του εκλογικού σώματος, το οποίο αντιμετωπίζεται ως άβουλη, εξόχως εύκολα ποδηγετίσιμη μάζα (μια κυνική παραδοχή θα ήταν ότι ούτως ή άλλως κάπως έτσι μας αντιμετωπίζουν πάντοτε τα κόμματα, ιδίως προεκλογικά).Η λογική της απαγόρευσης είναι πάντοτε αδιέξοδη. Το να θεωρούμε πως αυτές οι ''φωτογραφίες'' δημιουργούν ένα περιοδικό επικίνδυνο για τα χρηστά ήθη είναι σα να τις αντιμετωπίζουμε σαν πορνογραφικού περιεχομένου, αναγορεύοντάς τις εν ολίγοις σε εξόχως θελκτικά, αντιπαθή προς το ''συντηρητικό κοινωνικό κατεστημένο'' δείγματα ανομολόγητων αληθειών και πόθων. Όσο όμως τα άσεμνα απαγορεύονταν, τόσο ανθούσαν οι κινηματογράφοι με ερωτικές ταινίες. Αν θέλουμε να δώσουμε νέα ώθηση στη χτυπημένη από την οικονομική κρίση βιομηχανία της πορνογραφίας, ο καλύτερος τρόπος θα είναι η απαγόρευση των πορνοπεριοδικών, ακριβώς διότι η στέρηση δημιουργεί μεγαλύτερη ζήτηση. Δεν είναι τυχαίο που τέτοιες απαγορεύσεις βρίσκουμε συντριπτικά συχνότερα σε αυταρχικά καθεστώτα: εκεί όπου το άτομο αντιμετωπίζεται απλώς ως πιόνι ή κίνδυνος του συστήματος. Δε θα γίνω μετά Χριστόν προφήτης εάν επισημάνω πως η απαγόρευση των δημοσκοπήσεων απλώς θα κάνει τις ιντερνετικές διαδόσεις και τις επιλεκτικές, ''αποκλειστικές'' διαρροές να φουντώσουν.Εξ ου και το να απαγορεύεις δημιουργεί την πλέον εικονική πραγματικότητα -και μάλιστα, με τη σφραγίδα της δικής σου χειρός. Mutatis mutandis θυμίζει την απαγόρευση της ελευθεροτυπίας, επειδή δήθεν τα ''διαπλεκόμενα'', τα ''εξωθεσμικά κέντρα'', οι ''εχθροί του έθνους'' παραμορφώνουν την πραγματικότητα. Οι δημοσκοπήσεις είναι απλώς σχετικά πρόσφατο παιχνίδι, χρειάζεται χρόνος για να υποψιαστεί ο κόσμος γιατί χρειαζόμαστε πχ την ερώτηση ''ποιος είναι ο καταλληλότερος πρωθυπουργός;'' την ώρα που ένας είναι ο πρωθυπουργός και άρα -κατά το Σύνταγμα- είναι ο καταλληλότερος και οδεύουμε λχ προς ευρωεκλογές στις οποίες ούτως ή άλλως δεν εκλέγεται πρωθυπουργός. Αργά ή γρήγορα, ο κόσμος θα συνειδητοποίησει ότι και πάλι κάποιος κρατάει τον καθρέφτη, τη φωτογραφική μηχανή. Όπως συμβαίνει και με τον Τύπο: την ώρα που η Εστία γράφει για ανάγκη ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, ο Ριζοσπάστης μιλάει για περιορισμό των εργασιακών δικαιωμάτων. Φωτογραφίες της πραγματικότητας και οι δύο, εξίσου αληθείς ή ψευδείς. Όσο απαγορεύουμε, τόσο θα αργήσει η ''ποδηγετούμενη μάζα'' να συνειδητοποιήσει αυτήν την απλή αλήθεια...
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου