Θα γίνει ποτέ ο Τούρκος Ευρωπαίος;-Ιστορική αναδρομή)

Στις 31 Ιουλίου του 1959, 19 μήνες μετά την συνθήκη της Ρώμης, η Τουρκία έκανε αίτηση για να γίνει συνδεόμενο μέλος με την ΕΟΚ. Η αίτηση αυτή πραγματοποιήθηκε μόλις 16 ημέρες ύστερα από αυτήν της Ελλάδος. Οι διαπραγματεύσεις διήρκησαν περίπου 3 χρόνια. Οι λόγοι γι’ αυτήν την καθυστέρηση ήταν κυρίως δύο: Πρώτον, το στρατιωτικό πραξικόπημα της 27^ης Μαΐου του 1960, και δεύτερον η αίτηση της Τουρκιάς να συμπεριληφθεί τελωνειακή ένωση στην συμφωνία σύνδεσης, με αυτόματη μετάβαση ύστερα από ένα μικρό χρονικό διάστημα προετοιμασίας.Επίσης, επιθυμούσε να της δοθεί μια προθεσμία για πλήρη ένταξη. Τελικώς, η συμφωνία υπογράφηκε στην Άγκυρα τον Σεπτέμβριο του 1963. Σύμφωνα με την Συμφωνία της Άγκυρας η τελωνειακή ένωση θα πραγματοποιούνταν σε φάσεις. Eπιπροσθέτως η Τουρκία κατάφερέ να αποσπάσει μια γραπτή υπόσχεση για προοπτική πλήρης ένταξης, καθώς και οικονομική βοήθεια και μερικές μονομερείς παραχωρήσεις για τα αγροτικά της προϊόντα.

Στις 23 Νοεμβρίου του 1970, υπογράφηκε το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο, το οποίο έθεσε σε ισχύ το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των διατάξεων της συμφωνίας της Άγκυρας. Ενεργοποιήθηκε στη 1 Ιανουαρίου του 1973. Αν τηρούνταν δίχως εμπόδια, η τελωνειακή ένωση θα ολοκληρωνόταν μέχρι το 1985 και το αργότερο μέχρι το 1995 για παραπάνω οφέλη. Όμως, η οικονομική κρίση του 1977 και το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 πάγωσαν τη διαδικασία ένταξης.

Στις 14 Απριλίου του 1987, η κυβέρνηση του Turgut Ozal υπέβαλε αίτηση για πλήρη ένταξη με στόχο πολιτικές μεταρρυθμίσεις και την οικονομική απελευθέρωση. Η αίτηση αυτή απερρίφθη το 1989. Το σκεπτικό της Commission ήταν ότι η Τουρκία θα ήταν ένα πολύ μεγάλο οικονομικό και πολιτικό βάρος για την κοινότητα. Χρειαζόντουσαν πολλές περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Επίσης η ελεύθερη διακίνηση ατόμων και κεφαλαίων παρέμενε προβληματική. Αποφασίστηκε λοιπόν, να παγώσουν οι διαδικασίες ένταξης για τουλάχιστον 10 χρόνια ακόμα.

Το 1993 , διαμορφώθηκε το νέο πλαίσιο ανάμεσα στις σχέσεις Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη να ανοίξει τον δρόμο της ένταξης στις πρώην κομμουνιστικές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Οι προϋποθέσεις που τέθηκαν τότε αποτελούν τα κριτήρια για κάθε μελλοντικό υποψήφιο: α) H σταθερότητα των θεσμών που εγγυώνται τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, β) η λειτουργία οικονομίας της αγοράς, και γ) η δυνατότητα του κράτους να αναλάβει τις υποχρεώσεις εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου.

Στις 6 Μαρτίου του 1995, υπογράφτηκε τελικώς η Συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. Η εφαρμογή της συνθήκης, ιδιαίτερα στο χρηματοδοτικό πρωτόκολλο συνάντησε δυσκολίες που προκάλεσε η κρίση στα Ίμια το 1996.

Τον Δεκέμβριο του 1997, στο Λουξεμβούργο, το συμβούλιο της Ε.Ε. δεν συμπεριέλαβε την Τουρκία στις ενταξιακές διαδικασίες, ενώ αντίθετα ανοίξε τον δρόμο για χώρες της κεντρικής Ευρώπης και την Κύπρο. Αυτή η απόφαση προκάλεσε την αντίδραση του πρωθυπουργού Mesut Yılmaz, ο οποίος διέκοψε τον πολιτικό διάλογο με την Ε.Ε. και απείλησε ότι θα προσαρτήσει το βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου εάν πραγματοποιούνταν διαπραγματεύσεις για την είσοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Κοινότητα. Στην πραγματικότητα όμως δεν είχε πολλά περιθώρια ελιγμών.

Το 1999, στο Ελσίνκι, το συμβούλιο της Ε.Ε. δέχεται την Τουρκία ως υποψήφιο μέλος, με την προϋπόθεση όμως ότι θα γίνουν πολλές ακόμα μεταρρυθμίσεις. Η Τουρκία εγκατέλειψε τις απειλές για προσάρτηση της βόρειας Κύπρου, και έτσι έπεσε και η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Τον Δεκέμβριο του 2004, ύστερα από απόφαση του Ευρωπαϊκού συμβουλίου στις Βρυξέλες, αποφασίζεται να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις στις 3 Οκτωβρίου του 2005. Στο κείμενο των συμπερασμάτων που καταρτίστηκε από την ολλανδική προεδρεία σημειώνεται (παραγρ. 22) ότι η Άγκυρα «πληροί επαρκώς τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, ώστε να αρχίσουν διαπραγματεύσεις προσχώρησης εφ' όσον θέσει σε ισχύ τα έξι συγκεκριμένα νομοθετήματα που προσδιόρισε η Eπιτροπή». H παράγραφος 23 αναφέρει: «Oι εν λόγω διαπραγματεύσεις είναι μια ανοικτή διαδικασία, η έκβαση της οποίας δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί εκ των προτέρων...». Προβλέπεται ακόμα ότι «στην περίπτωση σοβαρής και διαρκούς παραβίασης των αρχών της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου, στις οποίες βασίζεται η Ένωση, η Επιτροπή, με δική της πρωτοβουλία ή κατόπιν αιτήματος του ενός τρίτου των κρατών-μελών, θα συστήσει αναστολή των διαπραγματεύσεων και θα προτείνει τους όρους για ενδεχόμενη επανάληψή τους».