"Κλειτοριδεκτομή" by Alejandro

Αφορμή για το σημερινό θέμα μας είναι η μέρα των γυναικών που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Η γιορτή αυτή γιορτάζεται - όπως όλες οι άλλες - με δώρα στις γυναίκες και γενικά με τον γνωστό δυτικό καταναλωτικό τρόπο. Η μέρα αυτή έχει θεσπιστεί από τον ΟΗΕ για να τιμήσει τις γυναίκες που διεκδίκησαν τα δικαιώματα τους και κάποιες φορές θυσιάστηκαν γι' αυτά όταν δεν ήταν δεδομένα. Την ίδια στιγμή, 120 - 140 εκατομμύρια γυναίκες που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων, τη λεγομένη κλειτοριδεκτομή, δεν θεωρούν τα δικαιώματά τους αυτονόητα.

Σήμερα, λοιπόν, σ' αυτήν την ιδιαίτερη μέρα που τιμάται ο αγώνας των γυναικών για ισότητα,  θέλουμε να αναδείξουμε το μέγιστο πρόβλημα της κλειτοριδεκτομής σε μέρη της γης που τα δικαιώματα αυτά δεν είναι. Ας δούμε πιο αναλυτικά, λοιπόν, περί τίνος πρόκειται.

Τι είναι η κλειτοριδεκτομή;

Κλειτοριδεκτομή είναι ο συνήθης όρος με τον οποίον αναφερόμαστε στον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Συνίσταται στην εκτομή μέρους ή ολόκληρης της κλειτορίδας, ή και των μικρών και μεγάλων χειλέων του αιδοίου. Κάποιες φορές η διαδικασία ολοκληρώνεται με τη συρραφή της σχισμής και το στένεμα της εισόδου του κόλπου. Η πρακτική παρομοιάζεται συχνά με την ανδρική περιτομή, στην πραγματικότητα, όμως, το ακριβές αντίστοιχο στους άνδρες είναι ο ευνουχισμός.

Τι επιπτώσεις προκαλεί;

Κατά τη διάρκεια της κλειτοριδεκτομής, δεν είναι σπάνιο μικρά κορίτσια να πεθαίνουν επιτόπου, από την ακατάσχετη αιμορραγία ή τον αφόρητο πόνο και το σοκ. Δεδομένου ότι η διαδικασία γίνεται με το ίδιο μαχαίρι για πολλά κορίτσια, και με μηδαμινές συνθήκες υγιεινής, ελλοχεύουν κίνδυνοι μόλυνσης ενώ εάν ένα από τα κορίτσια έχει τον ιό HIV, θα κολλήσουν και τα άλλα κορίτσια που συμμετέχουν στην τελετή. Αν κάποιο κορίτσι δεν πεθάνει αμέσως μετά την κλειτοριδεκτομή, οι άνθρωποι δεν έχουν τη μόρφωση να αναγνωρίσουν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της. Οι ίδιες οι γυναίκες δεν μπορούν να καταλάβουν πώς το τραύμα που υπέστησαν στην παιδική τους ηλικία φταίει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε όλη τους τη ζωή. Για μια γυναίκα που έχει υποστεί κλειτοριδεκτομή είναι πιο δύσκολο να μείνει έγκυος, ενώ καθίσταται τρομερά επώδυνος και επικίνδυνος ο τοκετός. Με τα γεννητικά της όργανα κατεστραμμένα, αυξάνονται οι πιθανότητες η γυναίκα να μην τα καταφέρει, και να πεθάνει η ίδια ή το παιδί στη γέννα.

Πόσες γυναίκες έχουν υποστεί αυτόν τον παράλογο ακρωτηριασμό;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 120 - 140 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες παγκοσμίως έχουν υποστεί αυτόν τον σεξουαλικό ακρωτηριασμό, ενώ άλλα 3 εκατομμύρια ζουν κάθε χρόνο υπό αυτή την απειλή. Για να το πούμε αλλιώς, 6 κορίτσια σε όλο τον κόσμο υποβάλλονται σε κλειτοριδεκτομή κάθε λεπτό.

Πως έχει προκύψει αυτό το έθιμο;

Πρόκειται για ένα αρχαίο έθιμο μύησης που επιβιώνει μέχρι σήμερα, κατά κόρον στην Αφρική, αν και απαντάται και σε ορισμένες χώρες της Ασίας και ελάχιστες της Μ. Ανατολής. Η αφετηρία του χάνεται στα βάθη των αιώνων της αφρικανικής παράδοσης. Σύμφωνα με έναν αρχέγονο μύθο του Μάλι, σε κάθε ανθρώπινο ον τη στιγμή της γέννησής του υπάρχει και το αρσενικό και το θηλυκό φύλο. Στον άνδρα το θηλυκό βρίσκεται στην ακροβυστία, και στη γυναίκα το αρσενικό βρίσκεται στην κλειτορίδα. Έτσι, με την περιτομή και την κλειτοριδεκτομή αντίστοιχα, συντελείται σωματικά και κοινωνικά το πέρασμα των παιδιών στην ενηλικίωση, και ο άνδρας και η γυναίκα πια θεωρούνται έτοιμοι να παντρευτούν.

Γιατί, όμως, αυτό το αρχαίο έθιμο επιβιώνει ως σήμερα;

Οι άνθρωποι επιμένουν στην τέλεσή της κυρίως βάσει διαδεδομένων δεισιδαιμονιών και αντιλήψεων. Η κλειτορίδα θεωρείται πηγή και φορέας κακών. Οι άνδρες νομίζουν ότι θα μεγαλώσει όπως το πέος και φοβούνται να την αγγίξουν για να μη μείνουν ανίκανοι. Οι γυναίκες νομίζουν ότι αν στη γέννα το κεφάλι του μωρού αγγίξει την κλειτορίδα, το παιδί θα πεθάνει. Ή φαντάζονται ότι τα φυσιολογικά εξωτερικά γυναικεία γεννητικά όργανα είναι υπερβολικά ευμεγέθη. Η κυρίαρχη αντίληψη όμως που συντηρεί την πρακτική είναι ότι η γυναίκα είναι υπερσεξουαλική, και είναι αδύνατο για έναν μόνο άντρα να την ικανοποιήσει. Έτσι η κλειτοριδεκτομή παρουσιάζεται ως ο τρόπος προκειμένου η γυναίκα να μένει "ήσυχη", παρθένα μέχρι να παντρευτεί, και πιστή στον άνδρα της μετά τον γάμο.

Μπορεί να αλλάξει αυτή η νοοτροπία;

Εδώ οι απόψεις διίστανται. Η γνώμη υπέρ της διατήρησης του εθίμου συνοψίζεται στα ακόλουθα λόγια των ντόπιων: "Δεν ξέρω γιατί ακριβώς το κάνουμε. Γεννηθήκαμε και το βρήκαμε έτσι, κι έτσι θα το κρατήσουμε. Μη γελιόμαστε, η κλειτοριδεκτομή δεν πρόκειται να σταματήσει μέχρι το τέλος του κόσμου". Όμως υπάρχει και η άλλη μεριά. Ακτιβιστικές οργανώσεις αλλά και οι κυβερνήσεις, καταβάλουν τα τελευταία χρόνια μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να υπάρξει ενημέρωση γύρω από την κλειτοριδεκτομή και τις επιπτώσεις της. "Οι άνθρωποι μπορεί να είναι αγράμματοι, αλλά είναι έξυπνοι", υποστηρίζει μια ακτιβίστρια στην τηλεοπτική εκπομπή Εξάντας. "Με την κατάλληλη ευαισθητοποίηση και ενημέρωση, μπορούν να κρατήσουν από την παράδοση ό,τι τους είναι ωφέλιμο, και να αποβάλλουν κάθε τι αρνητικό. Έτσι, όταν καταλάβουν τις τραγικές συνέπειες της κλειτοριδεκτομής, αυτή η φρικτή πρακτική θα εξαλειφθεί". Χαρακτηριστικά είναι και αυτά που είχε δηλώσει σε συνέντευξη της στους TIME η Γούορις Ντίρι, η ιστορία της οποίας έγινε ταινία με τίτλο Το λουλούδι της Ερήμου. "Είναι ένα θέμα για το οποίο μιλάμε πολύ τώρα τελευταία, και ο αριθμός των γυναικών που διαμαρτύρονται έχει αυξηθεί. Όμως πρέπει να διανύσουμε πολύ δρόμο ακόμα και τα πράγματα κινούνται αργά. Θα πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπίες. Όμως το Apartheid έληξε στη Νότια Αφρική. Γιατί όχι και εδώ;".

Κλείνοντας, ας δούμε πως περιγράφει η Γουόρις Ντίρι στο βιβλίο της

την όλη φρικιαστική διαδικασία της κλειτοριδεκτομής.

"Την εγχείρηση την έκανε μια γριά τσιγγάνα, που στην κοινότητά μας την θεωρούμε σημαντικό πρόσωπο, αλλά εγώ την θεωρούσα φόνισσα. Τη νύχτα πριν την κλειτοριδεκτομή μου, η μητέρα με συμβούλεψε να μην πιω πολύ νερό ή γάλα για να μη χρειαστεί να ουρήσω. Εκείνο το βράδυ η οικογένεια ασχολήθηκε περισσότερο μαζί μου, αυτή ήταν η παράδοση. Πριν ακόμη χαράξει με ξύπνησαν για την εγχείρηση... Πήγαμε σε μια απομακρυσμένη περιοχή, ανάμεσα σε θάμνους. Η μητέρα κάθισε σε ένα βράχο και μου έδωσε να δαγκώσω μια ρίζα δέντρου. Η τσιγγάνα έχωσε τα δάχτυλά της σ' ένα ταγάρι που φορούσε κι έβγαλε μια σπασμένη λεπίδα ξυραφιού. Έφτυσε πάνω της και την σκούπισε στη ποδιά της. Αφού την καθάρισε, μου έδεσε τα μάτια με ένα μαντήλι για να μη βλέπω. Το επόμενο πράγμα που ένοιωσα ήταν να κόβουν τη σάρκα μου... άκουσα τον πνιχτό ήχο της λεπίδας που πριόνιζε πέρα-δώθε το δέρμα μου. Τα πόδια μου άρχισαν να τρέμουν και να τραντάζομαι ανεξέλεγκτα. Προσευχήθηκα να τελειώσει γρήγορα. Κι έτσι έγινε, γιατί λιποθύμησα... όταν ξύπνησα αντιμετώπισα σοβαρό πρόβλημα ούρησης... το μόνο άνοιγμα που είχε μείνει για τα ούρα και το αίμα της περιόδου, ήταν μια μικροσκοπική τρύπα με διάμετρο ενός σπιρτόξυλου...".

Όσους ενδιαφέρει αυτό το θέμα προτείνω να δουν σίγουρα "Το μυστικό της αυγής" της εκπομπής Εξάντας του Γιώργου Αυγερόπουλου, από το οποίο έχω αντλήσει και τις περισσότερες πληροφορίες για το σημερινό μας θέμα. Για να δείτε online το υπέροχο αυτό ντοκιμαντέρ πατήστε εδώ.

Τέλος, ετοιμάσαμε στο Glenti και σας παρουσιάζουμε ένα μικρο βιντεάκι για την κλειτοριδεκτομή με τα λόγια της Γουόρις Ντίρι που αναδεικνύουν το πρόβλημα.

by Alejandro