Το παραμύθι της Αγίας Λαύρας

Αν και 2011, φαίνεται να υπάρχουν ακόμα πολλοί που δε λένε να καταλάβουν ότι αρκετές φορές η ιστορία είναι διαφορετική από αυτή που θα θέλανε να είναι. Η εμμονή τους να βαφτίζουν διάφορα παραμύθια ως «ιστορικά γεγονότα» δικαιολογείται μόνο μέχρι τη στιγμή που θα έρθει κάποιος να τους αποδείξει με στοιχεία την πλάνη. Από κει και πέρα, η εμμονή αυτή παύει να αποτελεί αντικείμενο των ιστορικών και περνάει στη σφαίρα της ψυχιατρικής.

Εγώ πάντως θα τους πρότεινα να διαδηλώσουν κάτω από τα αγάλματα του Π.Π. Γερμανού και του Κολοκοτρώνη, οι οποίοι -ποιος ξέρει τι σκοτεινά συμφέροντα εξυπηρετούσαν!- στα απομνημονεύματά τους όχι μόνο δεν κάνουν την παραμικρή νύξη στο «γεγονός», αλλά φροντίζουν οι ίδιοι να μας ενημερώσουν ότι τη συγκεκριμένη μέρα βρίσκονταν αλλού.

Το μύθο αυτόν δε θα μπορούσε μεταξύ άλλων να μην τον διαδίδει κι ο Γιώργος ο Καρατζαφέρης, που’ναι και σχολικά μορφωμένος. Στις 25 Μαρτίου 2007, μιλώντας σε ακροατήριο της ελληνικής ομογένειας στη Γερμανία, ο πρόεδρος του Λά.Ο.Σ. μεταξύ άλλων είπε:

Η επανάσταση είναι ταυτισμένη, όσο και αν κάποιοι προσπαθούν να το αναιρέσουν, με την Εκκλησία μας. Οι αγωνιστές παίρνουν το μήνυμα του ξεκινήματος από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, εκεί στην Αγία Λαύρα. Αμέσως πήρε φωτιά όλος ο Μωριάς, όλη η Ρούμελη και τα νησιά […]

Ο μύθος λοιπόν, θέλει τον Π.Π.Γ. να υψώνει στις 25 Μαρτίου 1821 το λάβαρο της Επαναστάσεως στη Μονή της Αγίας Λαύρας, μπροστά σε αγωνιστές μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης, κι από κείνη τη στιγμή να ξεσηκώνονται οι Έλληνες για την απελευθέρωσή τους. Όπως κάθε μύθος, έτσι κι αυτός έχει κάποια ψήγματα αλήθειας, από τα οποία δημιουργείται. Ας δούμε ποια:

• Πράγματι, το Μάρτιο του 1821, ο Π.Π.Γ. βρέθηκε στην Αγία Λαύρα.
• Πράγματι, επιθυμία του Κολοκοτρώνη ήταν η Επανάσταση να ξεκινήσει στις 25 Μαρτίου, ακριβώς για να συνδεθεί με την ημέρα του Ευαγγελισμού.
• Πράγματι, στους αγωνιστές που ενώνονταν υπό την αρχηγία του Κολοκοτρώνη έγιναν δεήσεις και ασπασμοί, για την ευόδωση του Αγώνα.
• Πράγματι ο Π.Π.Γ. όρκισε αγωνιστές στο σταυρό.

Εδώ όμως οι ομοιότητες των γεγονότων με το μύθο σταματούν. Οι μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών δείχνουν την απόσταση που χωρίζει το μύθο από την ιστορία. Συνοπτικά:

• Ο Π.Π.Γ. βρέθηκε με άλλους προύχοντες στην Αγία Λαύρα στις 10 Μαρτίου και για μία μέρα, για να υποστηρίξει την αναβολή του αγώνα και την παθητική στάση, έως ότου βρεθούν προ τετελεσμένων γεγονότων. Από εκεί φεύγει για το χωριό Νεζερά.
• Στις 21 Μαρτίου ο Π.Π.Γ. βρίσκεται ακόμα στο χωρίο Νεζερά. Εκεί πληροφορείται τα γεγονότα της Πάτρας, και αποφασίζει να πάει κατευθείαν στην Πάτρα. Στις 25 Μαρτίου βρίσκεται εκεί.
• Ο Κολοκοτρώνης τοποθετεί την έναρξη της Επανάστασης στις 22 Μαρτίου, στην Καλαμάτα. Δέηση έγινε την επόμενη ημέρα στον ποταμό της Καλαμάτας. Καμία ύψωση λαβάρου δεν αναφέρεται, ούτε φυσικά η παρουσία του Π.Π.Γ. Οι εχθροπραξίες ωστόσο είχαν ξεκινήσει από τα μέσα Μαρτίου.
• Η 25η Μαρτίου βρίσκει τον Κολοκοτρώνη καθοδόν από το χωριό Σκάλα της Μεσσηνίας προς το Δερβένι του Λεονταριού, κι από κει Καρύταινα. Το βράδυ διανυκτερεύει στο χωριό Τετέμπεη.
• Ούτε ο Π.Π.Γ., ούτε ο Κολοκοτρώνης αναφέρουν το παραμικρό για τα υποτιθέμενα γεγονότα της Αγίας Λαύρας, ή κάτι αντίστοιχο.
• Ορκωμοσία αγωνιστών από τον Π.Π.Γ. έγινε στην Πάτρα, στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου (βλ. Ιστ. Του Ελλ. Έθνους, εκδοτική Αθηνών, τ. ΙΒ, σελ. 86-7) . Ο Δ. Κόκκινος τοποθετεί το γεγονός στις 24 Μαρτίου, και το περιγράφει ως εξής:

Οι εισελθόντες κατηυθύνθησαν προς την πλατείαν του Αγίου Γεωργίου όπου ο Γερμανός έστησε μεγάλον ξύλινον απλούν σταυρόν, και κατ’ άλλους φέροντα την σημαίαν το σώματος του Λόντου. Εκεί έσπευδαν όλοι, εντόπιοι και ξένοι. Ετελέσθη δοξολογία και τρισάγιον και μετά τούτου εδόθη ο όρκος της Επαναστάσεως.
(Πηγή: Δ. Κοκκίνου, Η Ελληνική Επανάστασις, εκδόσεις Μέλισσα, 1956, τ. 1, σελ. 273)

Ας πάμε όμως τώρα να δούμε αναλυτικά τι γράφουν οι ίδιοι στα απομνημονεύματά τους. Διατηρώ και στα δύο κείμενα την ορθογραφία πιστή, χωρίς όμως το πολυτονικό. Οι αγκύλες και οι υπογραμμίσεις δικές μου.

Ξεκινάμε με τον Κολοκοτρώνη. Πηγή: Θ. Κολοκοτρώνη, Άπαντα, εκδόσεις Μέρμυγκας.

22 Μαρτίου:
Το κίνημά μας έγινε εις τας 22 Μαρτίου, εις την Καλαμάταν. Από τας 6 Ιανουαρίου, έως τας 22 Μαρτίου, επροσπάθησα, ενέργησα εις την Μάνην να ενώσωμεν διάφορα πίτια μανιάτικα χωρισμένα κατά την συνήθειάν τους, και τους ενώσαμεν, τους αδελφώσαμεν. […] τους έλεγα ότι την ημέρα του Ευαγγελισμού να είναι έτοιμοι, και κάθε επαρχία να κινηθή εναντίων των Τούρκων των τοπικών». [σελ. 277]

23-4 Μαρτίου:
[σελ. 279] Κινώντας εγώ, είχαν μίαν προθυμίαν οι Έλληνες, οπού όλοι με τας ικόνας έκαναν δέησι και ευχαριστήσεις. Μου ήρχετο τότε να κλαύσω … από την προθυμίαν οπού έβλεπα. Ιερείς έκαναν δέησι. Εις τον ποταμόν της Καλαμάτας ανασπασθήκαμε και εκινήσαμε.Τας 24 τον Μάρτη 1821 εφθάσαμε εις ένα χωριό της Μεσσηνίας, Σκάλα λεγόμενον, που είναι καμιά πενηνταριά οικογένειες.

25 Μαρτίου:
Εκίνησα να έβγω εις το Δερβένι του Λεονταριού δια την παλαιά Αρκαδία. […] [σελ. 280]: Εγώ εις τας 25 οπού εκίνησα από την Σκάλα, βγαίνοντας το Δερβένι του Λεονταριού, απάντησα ένα πεζοδρόμο σταλμένον από τον Βασίλη Μπούτουνα Καριώτη, και μου έγραφε ότι: […][σελ. 281] «… Ο κάμπος της Καρύταινας δεν ηθέλησε να πιάση τα άρματα». Έτσι μ’ έγραφε αυτός. Εγώ δεν έλειψα να κάμω μια προσταγή, και επάτησα τη βούλα μου: «Όποιο χωριό δεν ήθελε να ακολουθήση την φωνήν της Πατρίδος τσεκούρι και φωτιά». Μανθάνοντας ότι εβγήκα εις το Δερβένι, οι εβδομήντα καβαλλαραίοι ευθύς αναχώρησαν διατην Τριπολιτσά. Εγώ επήγα εις ένα χωριό Τετέμπεη, ανάμεσα Λεοντάρι και Καρύταινα.

[Δεν μπορώ εδώ να αποφύγω το συνειρμό με τους εθνικιστές να πιπιλίζουν διαρκώς το «φωτιά και τσεκούρι», ταυτίζοντας τη «φωνή της Πατρίδας» με τις ιδεοληψίες του εκάστοτε φυρερίσκου τους. Κατά παράξενο τρόπο, η «φωνή της Πατρίδας» τους σήμερα ζητάει συνήθως πίστη και υποταγή στους σύγχρονους εκμεταλλευτές των Ελλήνων, οι οποίοι πολλές φορές είναι ξένοι. Αυτό για να καταλάβουμε τι εστί πατριδοκαπηλία.]

Συνεχίζουμε με τα απομνημονεύματα του Π.Π. Γερμανού. Υπόψη ότι η αφήγηση είναι σε τρίτο πρόσωπο, ακόμα και όταν μιλάει για τον εαυτό του. Πηγή: Παλαιών Πατρών Γερμανού, Απομνημονεύματα, εκδόσεις Δρομεύς.

Την θ΄ [9η] λοιπόν Μαρτίου εκίνησαν όλοι ομού εκ των Καλαβρύτων, αψάμενοι της διά Τριπολιτζάν οδού. […] Την δε επιούσαν ημέραν μετέβησαν εις το μοναστήριον της Αγίας Λαύρας. Εκεί συσκεφθέντες απεφάσισαν να μη δώσωσιν αιτίαν τινά, αλλά να μείνωσι παραμερισμένοι, έως ου να ιδώσι τα πράγματα. Και ει [= εάν] μεν η Διοίκησις θελήση να βιάση αυτούς ιδιαιτέρως, και να τους κατατρέξη με οποιονδήποτε τρόπον, να εξέλθωσι της Πελοποννήσου, και να παρατηρήσωσιν τον καιρόν και τας περιστάσεις, διά να μη βάλουν εις κίνδυνον τους λοιπούς Ομογενείς παρακαίρως. Ειδέ και καθολικεύσει το πράγμα η Διοίκησις, και μεταχειρισθή τα όπλα και την βίαν γενικώς εναντίον των ομογενών, τότε εξ ανάγκης να λάβωσι και αυτοί τα όπλα, και να κινήσωσι και τους λοιπούς ομογενείς εις υπεράσπισιν εαυτών. [σελ.27-8]

Όθεν μερισθέντες ανεχώρησαν εκ της Λαύρας, ο μεν Π.Π. [Γερμανός], ο Κερκίνης και Ανδρέας Ζαήμης διά τα Νεζερά. [σελ.28]

Ωσαύτως και οι εν Πάτραις Τούρκοι, μαθόντες τα τοιαύτα, έμβασαν ευθύς τας φαμιλίας των εις το Κάστρον. Είτα τη κα΄ (21η) Μαρτίου εξήλθον ένοπλοι εις την αγοράν της πόλεως […] ότε τινές των Ελλήνων οπλισθέντες εξήλθον εις τους δρόμους, οι δε Τούρκοι ευθύς εκλείσθησαν εις το Κάστρον.

Βλέποντες δε οι Πατραίοι Έλληνες, ότι πλέον δεν επιδέχεται θεραπείαν το πράγμα, τας μεν φαμιλίας των εύγαλον έξω της πόλεως, έγραψαν δε εις τα Νεζερά προς τον Π.Π., ο, τε Νικόλαος Λόντος, ο Ιωάννης Παπαδ. και άλλοι τινές, να προφθάση εις βοήθειαν, ότι κινδυνεύει όλη η πόλις. Όθεν αμέσως ο Π.Π. και ο Ανδρέας Ζαήμης έγραψαν προς τους Καπιταναίους Κουμανιώτας να τρέξουν, με όσους ανθρώπους έχουν. Την δε επιούσαν ημέραν εκίνησαν και αυτοί, έχοντας περίπου πεντακοσίους στρατιώτας, και εμβήκαν εις τας Πάτρας. […] Και, επειδή πλέον η σκηνή ηνεώχθη, έγραψαν ευθύς οι Αρχηγοί της των Πατρών πολιορκίας αποστείλαντες και ανθρώπους εις τον Πετρόμπεϊν, εις τους Δελιγιανναίους, εις την Γαστούνην και εις άλλα μέρη της Πελοποννήσου, δίδοντες την είδησιν των συμβεβηκότων, και παρακινούντες τους να μην αναβάλουν τον καιρόν, ότι πλέον άλλη θεραπείαν δεν είναι. Ότε πρώτοι οι Μανιάται μετά του Πετρόμπεη εμβήκαν εις την Καλαμάταν, και ηχμαλώτισαν τον εκεί Βοεβόδαν Αρναούτογλουν και άλλους τινάς Τούρκους ευρεθέντας εκεί. Εις δε τα Καλάβρυτα επολιόρκησαν εις τους πύργους τους εκεί Τούρκους, οίτινες μετά ολίγων ημερών ανθίστασιν παρεδόθησαν με συνθήκες. Εις δε την Καρύταιναν μετέβη ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εκ της Μάνης, και ενωθείς μετά των Δελιγιανναίων έλαβον τα όπλα. Ομοίως και εις την Γαστούνην και εις άλλας επαρχίας διεδόθη το πνεύμα της Επαναστάσεως, και οπλίζοντο οι Έλληνες. [σελ. 29-31]

Τα αποσπάσματα αυτά είναι παραπάνω από αρκετά για να καταρρίψουν ολοκληρωτικά και αναντίρρητα το παραμύθι της Αγίας Λαύρας. Για τους υποστηρικτές του μύθου μένει πλέον να δούμε αν τελικά η ιστορική έρευνα αποτελεί επαρκές φάρμακο, ή εάν χρειάζεται άλλου είδους επιστημονική βοήθεια για να θεραπευτούν οι όποιες εμμονές.

Και κλείνω με ένα ρουφηχτό φιλί του Κολοκοτρώνη προς όλους αυτούς τους εθνικιστές που ισχυρίζονται ότι οι Έλληνες είχαν συναίσθηση του έθνους τους καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, κι ότι δεν περίμεναν τους «κουτόφραγκους» της Γαλλικής Επανάστασης για να αποκτήσουν ελληνική εθνική συνείδηση:

Η γαλλική επανάστασις και ο Ναπολέων έκαμε, κατά την γνώμη μου, να ανοίξουν τα μάτια του κόσμου. Πρωτήτερα τα έθνη δεν εγνωρίζοντο, τους βασιλείς τους ενόμιζον ως θεούς της γης, και ό,τι κι αν έκαμναν, το έλεγαν καλά καμωμένο. […] Η κοινωνία των ανθρώπων ήτον μικρή, δεν είναι παρά η επανάστασίς μας που εσχέτισε όλους τους Έλληνας. Ευρίσκοντο άνθρωποι οπού δεν εγνώριζαν άλλο χωριό μακριά μίαν ώρα από το εδικό τους. Την Ζάκυνθον την ενόμιζαν ως νομίζομεν τώρα το μακρύτερο μέρος του κόσμου. [σελ. 275-6]

Τι να κάνουμε, η αλήθεια μερικές φορές πονάει. Περαστικά.

από Jungle Report

πηγή: tvxs.gr