Το σούπερ Ισλάμ αντεπιτίθεται

Ενα κόμικ προσπαθεί να δείξει μια διαφορετική πλευρά του μουσουλμανικού κόσμου και να γεφυρώσει τις διαφορές του με τον δυτικό. Μιλήσαμε με τον δημιουργό του Ναΐφ αλ-Μουτάουα ο οποίος μας αποκάλυψε τους στόχους του αλλά και τις αντιδράσεις που προκάλεσε το έργο του.

Hταν πριν από μερικούς μήνες όταν ο Μπαράκ Ομπάμα, σε ένα συνέδριο για την επιχειρηματικότητα στην Ουάσιγκτον, επαινούσε με διάθεση θαυμασμού και επιβράβευσης τον σχετικά άγνωστο ως τότε 39χρονο Ναΐφ αλ-Μουτάουα από το Κουβέιτ. Η φαεινή ιδέα του εν λόγω Κουβεϊτιανού, η οποία έφτασε να εγκωμιαστεί από προεδρικά χείλη, ήταν όντως πρωτότυπη: αφορούσε τη δημιουργία του κόμικ «THE 99», με πρωταγωνιστές υπερήρωες με μουσουλμανικά ονόματα, ως επί το πλείστον. Για την ακρίβεια, σούπερ ήρωες από διαφορετικές χώρες, μουσουλμανικές και μη, με θαυματουργές δυνάμεις που αντλούνται από 99 λίθους, φορείς σοφίας αρχαίων πολιτισμών – αριθμός διόλου τυχαίος, δεδομένου ότι ανταποκρίνεται στις ισάριθμες αρετές του Αλλάχ. Το μηνιαίο κόμικ τυπώθηκε για πρώτη φορά στο Κουβέιτ το 2006 από την Teshkeel Comics και σύντομα έφτασε σε κάθε αγορά του αραβόφωνου κόσμου – έναν χρόνο αργότερα δε, κυκλοφορούσε και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ήρωές του, όπως ο Τζαμπάρ ο Πανίσχυρος από τη Σαουδική Αραβία ή η Μπατίνα η Κρυμμένη από την Υεμένη, πολεμούν τον κακό της υπόθεσης Ρουγκάλ υπό τις οδηγίες του γενειοφόρου σοφού Ραμζί Ραζέμ, του alterego του ίδιου του Μουτάουα. Διδάσκουν την ανοχή στη διαφορετικότητα ενώ ταυτόχρονα «συμβάλλουν στη συμφιλίωση ανάμεσα στη Δύση και στο Ισλάμ», σύμφωνα με τον πρόεδρο Ομπάμα.

Κάτι που συνέβη, θα λέγαμε, και επί του πρακτέου, δεδομένου ότι η θρυλική DC Comics των Superman και Batman συνεργάστηκε με τον κύριο Μουτάουα και εξέδωσε μια σειρά κόμικς όπου οι αμερικανοί σούπερ ήρωες συνεργάζονται με τη σειρά τους με τους μουσουλμάνους ομόλογούς τους, με τον υποδηλωτικό των φιλικών διαθέσεών τους τίτλο «Justice League of America/ THE 99», φυσικά για την επικράτηση του καλού απέναντι στο κακό. Για την ώρα βέβαια στο χαρτί, διότι, όπως όλοι γνωρίζουμε, η πραγματικότητα δεν έχει την ευτυχή κατάληξη των κόμικς. Κάθε πράγμα στον καιρό του όμως – αν επιλέξουμε να είμαστε αισιόδοξοι και να συμμεριστούμε το όραμα του Μουτάουα, ο οποίος, σημειωτέον, διαθέτει πτυχία ψυχολογίας και διοίκησης επιχειρήσεων από πανεπιστήμια της Αμερικής (Ταφτς και Κολούμπια αντιστοίχως), οπότε μάλλον γνωρίζει μερικά πράγματα για τον ανθρώπινο ψυχισμό. Σε τηλεφωνική συνομιλία μας αποδείχθηκε ιδιαίτερα πρόθυμος να περιγράψει αυτό το εμπνευσμένο όραμα στο BHMagazino: «Είμαι πατέρας πέντε αγοριών, ηλικίας από δύο μέχρι δεκατριών ετών. Κάτι, λοιπόν, που γνωρίζω ως γονιός αλλά και ως ψυχολόγος είναι ότι αν πεις σε ένα παιδί πολλές φορές ότι είναι χαζό, σύντομα θα αρχίσει να πιστεύει ότι είναι χαζό. Αν, πάλι, του πεις πολλές φορές ότι είναι τρομοκράτης, τότε θα αρχίσει να πιστεύει ότι είναι τρομοκράτης. Ο προβληματισμός μου εξαρχής ήταν πολύ συγκεκριμένος. Είναι πολλές οι φοβερές πράξεις που γίνονται στο όνομα του Ισλάμ και δεν υπάρχουν αρκετοί μετριοπαθείς στους κόλπους του οι οποίοι τολμούν να τις πολεμήσουν. Οπότε σκεφτόμουν ότι αν στη θέση των αρνητικών μηνυμάτων που διαχέονται βοηθούσα να μεταδοθεί ένα θετικό πρότυπο μέσω μιας ψυχαγωγικής δραστηριότητας, όπως για παράδειγμα τα κόμικ, τα κινούμενα σχέδια ή τα θεματικά πάρκα, θα μπορούσα να απευθυνθώ σε παιδιά που πρέπει να εμπνέονται από ειρηνικά πρότυπα, διότι είναι οι αυριανοί ενήλικοι, και θα κατάφερνα να συμβάλω στο να κλονιστούν τα στερεότυπα που έχουν για την αυτοεικόνα τους οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι. Επιπλέον, θα βοηθούσα να αλλάξει η εξίσου στερεότυπα αρνητική εικόνα που έχει ο υπόλοιπος κόσμος για τους μουσουλμάνους».

Γεννημένος στο Κουβέιτ από εύπορη και καλλιεργημένη οικογένεια, ο Μουτάουα ήταν από μικρός σε θέση να γνωρίσει και εν συνεχεία να φιλοσοφήσει και να εμβαθύνει στο πώς και στο γιατί δημιουργούνται αυτές οι αντιλήψεις στους δυο κόσμους, της Ανατολής και της Δύσης, δεδομένου ότι κάθε χρόνο πήγαινε σε καλοκαιρινό σχολείο στην Αμερική. Ο,τι δεν του δίδαξε η εμπειρία τού το έμαθαν τα βιβλία στη σχολή καθώς και το ΡhD του στην Κλινική Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Λονγκ Αϊλαντ. Χάρη και στο επιχειρηματικό δαιμόνιο που διαθέτει γεννήθηκε η ομάδα των αράβων σούπερ ηρώων. «Ξέρετε, για περισσότερα από χίλια χρόνια η τέχνη στα μέρη μου ήταν η καλλιγραφία. Αυτή η καλλιγραφία συνήθως προερχόταν από το Κοράνι και αυτό που έκανε ήταν να περιορίζει την ικανότητα της ελεύθερης άποψης. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Ευρώπης, το πώς κατάφερε να ξεφύγει από την Καθολική Εκκλησία, την ακραία θρησκοληψία που κυριαρχούσε στην κοινωνία. Η τέχνη και ο πολιτισμός συνέβαλαν προς αυτήν την κατεύθυνση. Στην Αναγέννηση ο κόσμος άρχισε να εκφράζει τη γνώμη του για την τέχνη και σταδιακά αυτή η ελευθερία της άποψης έφτασε και στη θρησκεία. Ο φονταμενταλισμός στο τέλος ηττήθηκε στην Ευρώπη. Εδειχνα στον δεκάχρονο γιο μου τη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι στον υπολογιστή και μου έλεγε την άποψή του: “Μου αρέσουν τα χρώματα, είναι λίγο σκοτεινά” κτλ. Μετά του έδειξα ένα έργο καλλιγραφίας που είχαμε στον τοίχο. Ζητούσα την άποψή του και αυτός δεν απαντούσε. Οταν τον ρώτησα τι συμβαίνει, μου απάντησε: “Μπαμπά, είναι από το Κοράνι, οπότε εννοείται ότι είναι καλό”. Βλέπετε πώς περιορίζεται η ικανότητα να εκφράσεις μια άποψη;» εξηγεί ο Μουτάουα.

Και τώρα, μετά την τεράστια αποδοχή του κόμικ «THE 99» ετοιμάζεται να κάνει νέα «επίθεση» μέσα στο 2011 με 26 επεισόδια κινουμένων σχεδίων για την τηλεόραση, βασισμένα σε ιστορίες σεναριογράφων της DCComics και με τη σύμπραξη της εταιρείας τηλεοπτικών παραγωγών Endemol (η γνωστή και μη εξαιρετέα εταιρεία του «BigBrother»). «Οταν έβλεπα ασθενείς, μπορούσα να βοηθώ έναν την ώρα, ενώ τώρα μπορώ να φτάσω μεμιάς σε πολλούς. Δεν μπορώ να σας πω ότι έχω κάνει μεγάλη πρόοδο χωρίς προηγουμένως να γίνει η σειρά κινουμένων σχεδίων και να τη δουν εκατομμύρια άνθρωποι. Μάλλον θα πρέπει να κάνουμε άλλη μία συνέντευξη σε έναν χρόνο από τώρα για να σας πω τι θα έχουμε καταφέρει. Για την ώρα μπορώ να σας πω ότι τις προάλλες μού έστειλαν μια φωτογραφία από τη Νότια Ασία στην οποία εικονίζεται μια οικογένεια, ο πατέρας με μεγάλο μούσι, η κόρη φοράει τη χιτζάμπ (σ.σ.: μαντίλα), κρατάνε ένα τεύχος του “THE 99” και χαμογελάνε. Αυτά είναι τα καλά νέα. Τα άσχημα νέα είναι ότι το τεύχος είναι φωτοτυπία του, οπότε εμείς δεν βγάζουμε χρήματα από αυτό...».

Παρ’ όλη την πειρατεία, όμως, τα πράγματα δεν είναι και τόσο απογοητευτικά. Από τη γένεση της ιδέας «μέσα σε ένα ταξί στο Λονδίνο το 2003» μέχρι σήμερα έχουν περάσει επτάμισι χρόνια. Η επιτυχία του εγχειρήματος ήταν τέτοια, ώστε πλέον 700 άτομα δουλεύουν για το πρότζεκτ σε τέσσερις ηπείρους. Ο ρόλος του Μουτάουα, ο οποίος, σημειωτέον, όπως δηλώνει, εμπνεύστηκε τους χαρακτήρες των ηρώων, έγραψε τις πρώτες δύο ιστορίες και, το κυριότερο, κίνησε γη και ουρανό για να πείσει ισχυρούς άραβες επενδυτές-χορηγούς να ποντάρουν σε αυτόν και στο εγχείρημά του, είναι πλέον κυρίως τιμητικός. «Μόλις βρήκα τα χρήματα, ήμουν σε θέση πια να προσλάβω ανθρώπους που θα τα έκαναν όλα αυτά καλύτερα από εμένα» εξομολογείται. Επιβλέπει βέβαια τη δημιουργία των ιστοριών και των νέων προσώπων και δεδομένου ότι η ομάδα του σκοπεύει να δημιουργήσει και άλλους χαρακτήρες, όπως έναν από την Ελλάδα, δεν παραλείπει να στείλει το εξής μήνυμα: «Ρωτήστε τους αναγνώστες σας τι στοιχεία πιστεύουν ότι θα έπρεπε να έχει αυτός ο χαρακτήρας. Πείτε τους να μας στείλουν τις προτάσεις τους στο info@the99.org. Ξέρετε, η Ελλάδα παίζει σημαντικό ρόλο στην πλοκή του κόμικ, η οποία ξεκινάει με τη λεηλασία της Βαγδάτης από τους Μογγόλους τον 13ο αιώνα. H βιβλιοθήκη Νταρ αλ-Χίκμα καταστρέφεται από τους εισβολείς και τα βιβλία της πετιούνται στον ποταμό Τίγρη. Ενα χημικό παρασκεύασμα διασώζει τη γνώση που αυτά εμπεριέχουν διοχετεύοντάς τη σε 99 μαγικές πέτρες. Αυτά τα βιβλία περιείχαν μεταφράσεις ελλήνων φιλοσόφων και άλλων ελληνικών κειμένων οπότε καταβαίνετε ότι η ελληνική σοφία δίνει δύναμη στην ομάδα των σούπερ ηρώων» λέει ο προσηνής Ναΐφ αλ-Μουτάουα ο οποίος μιλάει με μεγάλο ενθουσιασμό για το πρότζεκτ του, και ας έχει δώσει ένα σωρό συνεντεύξεις μέχρι σήμερα παγκοσμίως. O χρόνος του πλέον είναι πολύ περιορισμένος διότι ταξιδεύει διαρκώς σε όλον τον κόσμο, από τη μια για να βραβευτεί από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ή τα Ηνωμένα Εθνη για το κόμικ «THE 99» και από την άλλη για να ανακόπτει και να καθησυχάζει τις αντιδράσεις που προκύπτουν από τους φονταμενταλιστές ισλαμιστές, εξηγώντας τις προθέσεις των ηρώων του.

Οχι, το «99» δεν έχει ίχνος θρησκευτικού περιεχομένου, οι ήρωές του δεν μιλούν για τον Θεό, ούτε προσεύχονται και, όχι, δεν αποτελούν 99 απεικονίσεις του Αλλάχ, κάτι το οποίο απαγορεύει το Κοράνι, αλλά τις 99 αρετές του. Οπότε, ποιο το πρόβλημα; «Οταν κάτι καινούργιο εισάγεται στο ανθρώπινο σώμα, είτε είναι καλό είτε είναι κακό, όλα τα λευκά αιμοσφαίρια ορμούν για να το σκοτώσουν» λέει ο Μουτάουα ο οποίος, όπως θα έχετε ήδη καταλάβει, είναι οπαδός του προοδευτικού Ισλάμ. «Το ίδιο συμβαίνει και στο μυαλό. Οταν κυκλοφορεί μια καινούργια ιδέα, το μυαλό σου προσπαθεί να την πολεμήσει. Οι αντιδράσεις προήλθαν, σε ποσοστό 100% θα έλεγα, από ανθρώπους που δεν διάβασαν το κόμικ. Ημουν αποφασισμένος να παλέψω και να τις κάμψω. Δεν έχουν εκλείψει εντελώς, αλλά έχουν περιοριστεί». Το λάβαρο των αντιδράσεων κράτησε η Σαουδική Αραβία όπου το «99» είχε απαγορευτεί περίπου για δύο χρόνια. Ισλαμιστές της Ινδονησίας αλλά και των ΗΠΑ ακολούθησαν με αντίστοιχο σθένος (και μένος) αλλά δεν υπήρξαν τελικά ανυποχώρητοι όπως αποτυπώνεται στο υπό κυκλοφορία ντοκυμαντέρ «Wham! Bam! Islam!» το οποίο πραγματεύεται την πεντάχρονη ιστορία του κόμικ και αναπόφευκτα τις αντιδράσεις που αυτό πυροδότησε.

Αναμενόμενο. Διότι μπορεί, για παράδειγμα, οι μουσουλμάνες συναδέλφισσες της Wonder Woman να είναι πολύ πιο σεμνά ντυμένες από τη σούπερ ηρωίδα με τον στενό κορσέ-κορμάκι, αφήνουν όμως ελεύθερα τα μαλλιά τους να ανεμίζουν και είναι πολύ δυναμικές. Μόλις μία από τις ηρωίδες του Μουτάουα φοράει μπούρκα, η προαναφερθείσα Μπατίνα από την Υεμένη, και άλλες δύο χιτζάμπ. Αυτό και αν είναι ηχηρό statement ικανό να φέρει ισχυρές αναταράξεις σε έναν κόσμο όπου η γυναικεία χειραφέτηση είναι τουλάχιστον αμφιλεγόμενη. «Δεν πιστεύω ότι η μπούρκα είναι μέρος του Ισλάμ, έχω διαβάσει σχετικά και ξέρω ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει» λέει ο Μουτάουα. «Γνωρίζω όμως πολύ καλά ότι είναι μέρος της κουλτούρας μας. Ποιος είμαι εγώ που θα αποφασίσω αν μια γυναίκα πρέπει να φοράει την μπούρκα ή όχι; Αυτό πρέπει να είναι δική της επιλογή. Ζω σε μια οικογένεια όπου η μητέρα μου και η σύζυγός μου δεν καλύπτουν τα μαλλιά τους, η αδελφή μου όμως το κάνει. Ξέρετε, το μεγαλύτερο πρόβλημα στο Ισλάμ είναι η πεποίθηση ότι υπάρχει μόνο ένα Ισλάμ. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να είσαι μουσουλμάνος, πολλοί τρόποι να είσαι άνθρωπος, γυναίκα. Μία από τις ηρωίδες ρίχνει μπουνιές, μία άλλη είναι κακομαθημένη και κάποια άλλη φοράει την μπούρκα. Το δίδαγμα του κόμικ αφορά την αποδοχή της διαφορετικότητας. Το statement του κόμικ είναι ότι υπάρχουν 99 τρόποι για να ζεις τη ζωή σου».

της ΜΑΡΙΛΕΝΑΣ ΑΣΤΡΑΠΕΛΟΥ

πηγή: tovima.gr