Μούτζωναν και οι Αρχαίοι

Ούτε το δημοφιλές "φασκέλωμα" δεν αποτελεί επινόηση των νεοελλήνων. Κι αυτό έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Για του λόγου το αληθές μπορείτε να επισκεφθείτε από σήμερα μια έκθεση που οργάνωσε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο για τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς (από σήμερα ώς την Κυριακή) που είναι αφιερωμένες στο θέμα "Μάγοι, ξόρκια και φυλαχτά: Η μαγεία στον αρχαίο και χριστιανικό κόσμο".

Εκεί θα δείτε ένα μαρμάρινο ανάγλυφο: παρουσιάζει έναν όρθιο νέο με δύο φάσκελα (κοινώς μούντζες) ή "σφακέλους" κατά την αρχαιοελληνική. Οι "σφάκελοι" ήταν ένα είδος κατάρας. Οπότε κάθε φορά που σηκώνουμε τις δύο παλάμες στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου, πρέπει να έχουμε συνείδηση τι ακριβώς κάνουμε.

Οι προσεκτικοί επισκέπτες του Μουσείου της Ακρόπολης θα έχουν ασφαλώς επισημάνει στο τέλος του πρώτου ορόφου μια μαρμάρινη σφαίρα με μαγικά σύμβολα, που βρέθηκε στον βράχο της Ακρόπολης. Μολύβδινα πλακίδια με κατάδεσμους (κατάρες) και φυλαχτά, όπως και παραστάσεις με πρακτικές μαγείας αποτυπωμένες πάνω σε αγγεία, υπάρχουν πολλά. Γιατί η δεισιδαιμονία είναι τόσο παλιά όσο και η αδυναμία του ανθρώπου να εξηγήσει τις υπερφυσικές δυνάμεις. Αναφορά για την ύπαρξη μαγισσών έχουμε ήδη από τη Νεολιθική Εποχή. Η συνήθης πρακτική ήταν να τοποθετήσουν την κατάρα (γραμμένη επί μολύβδινου ελάσματος) πάνω σε τάφο πεθαμένων, κατά προτίμηση με βίαιο θάνατο. Καρφιά και δεσίματα χρησιμοποιούσαν από την αρχαιότητα οι μάγισσες, όπως φίλτρα και δηλητήρια.

Οσα όπλα αναπτύσσονταν όμως για το κακό, άλλα τόσα κατασκευάζονταν για την αποτροπή του. Τα μουσεία μας έχουν χιλιάδες φυλαχτά και διάφορα αποτροπαϊκά. Λέγεται ότι ο Περικλής όταν αρρώστησε κατά την περίοδο του Λοιμού των Αθηνών δέχθηκε να φορέσει φυλαχτό.

Το υπουργείο Πολιτισμού συμμετέχοντας στον ευρωπαϊκό αυτό εορτασμό, που οργανώνεται για δέκατη έκτη χρονιά, καλεί τους Ελληνες να επισκεφθούν δωρεάν το τριήμερο αυτό μουσεία, μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους σε 53 σημεία της χώρας. Εχουν οργανωθεί συναυλίες, εκθέσεις, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες και άλλες σχετικές εκδηλώσεις.

Εντός της Αττικής μπορείτε να πάτε στα:

* Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (210-8217724). Περιοδική έκθεση «Η Μαγεία στην αρχαιότητα. Μύθοι και Σύμβολα» (24/9- 28/11) και προβολή ντοκιμαντέρ.

* Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (213-2139500). Θεματική εκπαιδευτική διαδρομή στη μόνιμη έκθεση με θέμα «Πίστη και δεισιδαιμονία: λατρευτικές αντιλήψεις και μαγικές πρακτικές στον χριστιανικό κόσμο».

* Νομισματικό Μουσείο (210-3612519). Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Μυθικά όντα στα νομίσματα και τις τοιχογραφίες του Ιλίου Μελάθρου».

* Στοά Αττάλου (Μουσείο Αρχαίας Αγοράς, 210-3210196). Εκθεση: «Δεσμοί μαγείας στην Αρχαία Αγορά».

* Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης (210-3223368). Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά ηλικίας 6-12 ετών: «Φίδια, νεράιδες, ξωτικά, γοργόνες, δράκοι και στοιχειά. Μαγικά σύμβολα στη λαϊκή τέχνη».

* Φιλοπάππου (210-9238747): «Το μεγαλύτερο κέντρο ξωτικών». Θεματικές ξεναγήσεις για παιδιά και ενήλικες.

* Ιδρυμα Θεοχαράκη (210-3611206). Εκθεση ζωγραφικής παιδιών.

* Κέντρο Μελέτης Νεότερης Κεραμικής (210-3318491): Φωτογραφική έκθεση «Κεραμική και συνήθειες στις παρυφές του χριστιανισμού» και εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Η μαγεία της φωτιάς».

* Λυσίου και Κλεψύδρας, Πλάκα (210-3253059). Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Γούρια, ξόρκια, φυλαχτά στα νεότερα χρόνια. Οικιακές πρακτικές και παραδόσεις».

* Ναυτικό Μουσείο (Ακτή Θεμιστοκλέους, Μαρίνα Ζέας - 210-4516264) «Θεοί, δαιμόνια και μάγισσες της θάλασσας». Διηγήσεις μύθων, θρύλων και δεισιδαιμονιών.

* Εβραϊκό Μουσείο (210-3225582). Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Γούρια και φυλαχτά από την ελληνοεβραϊκή παράδοση».

της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

πηγή: enet.gr