Συγκατάθεση, Απαξίωση και Χάος

Ο Μηχανισμός της Συγκατάθεσης, η Ιδεολογία της Απαξίωσης και η Θεωρία του Χάους

Δεν μπορώ να κοιμηθώ απόψε. Όσο και να προσπαθώ, δεν μπορώ να αδρανοποιήσω τον εγκέφαλό μου, αν και πολύ θα το ήθελα. Τι κρίμα που δεν είναι μεσημέρι για να πάρω τη δόση μου. Αναμένω πως και πως τη μετάβαση στο ψηφιακό τηlexotanil, το οποίο θα είναι ακόμα πιο (δια)δραστικό.

Άραγε τι είδους μηχανισμός είναι αυτός που αναφέρεται στον τίτλο; Πρώτη φορά τον ακούω. Μήπως είναι εμπρηστικός; Μήπως είναι μηχανισμός στήριξης; Κατά μία άποψη, θα μπορούσε να είναι και τα δύο. Εμπρηστικός διότι λειτούργησε καταστροφικά για όλη την ελληνική κοινωνία και Στήριξης διότι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας στηρίχθηκε σε αυτόν.

Η ελληνική πραγματικότητα από το '74 και μετά καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από αυτόν. Τόσο πολύ που κάποια μέρα δεν άντεξε το βάρος του πλήθους. Χειριστές του μηχανισμού αυτού οι πολιτικές προσωπικότητες της χώρας μας και υποσυνείδητα - ή καλύτερα Ασυνείδητα - συμμετέχοντες οι πολίτες αυτής. Το μοντέλο έχει ως εξής. Ο κάθε πολιτικός (υπουργός) διαχειρίζεται (άμεσα ή έμμεσα) κάποιο δημόσιο κεφάλαιο, ενώ έχει ταυτόχρονα την εξουσία να δημιουργεί θέσεις εργασίας, για τις ανάγκες του δημόσιου τομέα. Έτσι προκύπτουν δύο εναλλακτικές, οι οποίες μπορούν να ακολουθηθούν παράλληλα οδηγώντας σε εκθετικές συνέργιες. Στην πρώτη περίπτωση, ο πολιτικός ιδιοποιείται μέρος του δημόσιου χρήματος (με τη μορφή μίζας, ατασθαλιών, κακοδιαχείρισης) και δίνει τη δυνατότητα στους κατώτερούς του ιεραρχικά να κάνουν και αυτοί το ίδιο. Η δεύτερη εναλλακτική, εφαρμοσμένη κατά κόρων και αυτή, είναι το να δημιουργεί θέσεις εργασίας και να διορίζει φυσικά πρόσωπα ή ομάδες κατά βούληση (τόσο στις νέες θέσεις όσο και στις ήδη υπάρχουσες προφανώς). Τι εξασφαλίζει αυτό; Τη συνενοχή. Και η συνενοχή αυτή ήταν η ασπίδα προστασίας του συστήματος για χρόνια. Η διαφθορά επικοινωνήθηκε από πάνω προς τα κάτω, διαδόθηκε και στήριξε τόσο τα έσοδα των υπαλλήλων όσο και το σύνδρομο εξουσίας του Έλληνα [1]. Και έτσι εγένετο η Πελατειακή Δημοκρατία της Ελλάδας, της οποίας την ομαλή λειτουργία εξασφάλιζε ο Μηχανισμός της Συγκατάθεσης. Για αυτή τη διαφθορά το κράτος χάνει 20 δισεκατομμύρια Ευρώ το χρόνο [2], ενώ τα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν θα αποφέρουν στο ελληνικό κράτος 10 δις ευρώ το έτος.[3]

Βλέποντας τον μηχανισμό να δυσανασχετεί να λειτουργήσει τα τελευταία χρόνια λόγω έλλειψης "κινητήριας δύναμης/μίζας/λαδιού/ρουσφετιού" αλλά αναγνωρίζοντας ότι τελικά σε τίποτα ουσιαστικό δεν το ωφέλησε, το υπόλοιπο κομμάτι της κοινωνίας που δεν πρόλαβε να βολευτεί εφάρμοσε μια άλλη τακτική ώστε να μην νοιώθει “τύψεις” που δεν συμμετείχε στο μαζικό φιάσκο. Η φοροδιαφυγή ξεκίνησε ως μια αθέμιτη πρακτική, η οποία όμως τείνει να γίνει ιδεολογία για τους περισσότερους. Πώς όμως να μην γίνει; Επικαλούμενος την Θεωρία της Δικαιοσύνης (Equity Theory) αλλά και την Θεωρία των Προσδοκιών του Vroom [4], μία τέτοια τάση είναι αδύνατο να αποφευχθεί. Διότι το κράτος δεν μου έχει προσφέρει καθόλου μα καθόλου ποιοτική παιδεία, διότι το δημόσιο νοσοκομείο έχει καταντήσει ένα ιδιωτικό που δεν κόβει απόδειξη [5], διότι η δημόσια ασφάλεια είναι μόνο για τους επώνυμους και οι δρόμοι γεμάτοι μπαλώματα (στην καλύτερη των περιπτώσεων). Άρα το να αρνείσαι να πληρώσεις διότι ξέρεις ότι δεν πρόκειται ποτέ να ανταμειφθείς δεν είναι καθόλου παράλογο. Είναι όμως απαξιωτικό. Και αντικοινωνικό. Ωστόσο φυσικό επακόλουθο.[*]

Έτσι λοιπόν καταλήξαμε στο σήμερα. Ή μάλλον στο χθες (πέρασε η ώρα...) Φτάσαμε σε μία κατάσταση που μόνο χάος μπορεί να χαρακτηριστεί. Σύμφωνα με τη θεωρία του χάους λοιπόν, θα ακολουθήσει και το big bang. Ήδη οι πρώτες εκρήξεις έχουν ακουστεί, προειδοποιώντας μας για το πόσο "big" θα είναι. Και σε αυτό το κοινωνικό χάος που μόνο οι αστέρες του τραγουδιού και της τσόντας δεν έχουν πάρει χαμπάρι, τείνουν όλοι να συνδράμουν στη διάσωση. Το λεγόμενο "Σύνδρομο του Ήρωα" [6] θα εξασφαλίσει το απαραίτητο ηθικό για την επιβολή της τάξης, ενώ η αυτοδικία θα νομιμοποιηθεί για την επιτόπια εφαρμογή δικαιοσύνης. Κάτω από αυτές τις περιστάσεις που δύσκολα τιθασεύονται εμφανίζονται θεόσταλτες φιγούρες σωτηρίας τοποθετώντας την κοινωνική αταξία στην τροχιά της λαϊκής λύτρωσης.[7] Οι μόνοι δορυφόροι σε αυτό το σύστημα είναι οι κεραίες των ΜΜΕ, που αγωνίζονται για να εξασφαλίσουν τον έλεγχο της τροχιάς. Εγκλωβισμένοι όλοι σε μία κατάσταση group-thinking [8] που αναζητά υπαίτιους μόνο στο γύρω του και ποτέ μέσα του, τη μεγαλύτερη ελπίδα ίσως να συνιστά η πανσέληνος του internet, ικανή να μας δώσει φως αρκετό για να μην αποκοιμηθούμε.

Όμως βαρέθηκα τη Φυσική. Ξέχασα την Φύση. Ξέχασα την φύση μου. Ας βγω λίγο έξω. Χρειάζομαι καθαρό αέρα. Ασφυκτιώ μόνος μου. Και όμως κατάλαβα αργά ότι σε αυτόν τον κόσμο πάντα ένας πλανήτης γυρνά γύρω από έναν άλλον και όλοι μα όλοι γύρω από τον εαυτό τους. Αυτός είναι ο κόσμος που διδάχθηκα στο σχολείο. Αυτή είναι η αρχή που για εμάς στην Ελλάδα έγινε αξίωμα.


[1] Ο Νεοέλληνας ποτέ δεν έχει μπορέσει να δεχτεί ιεραρχικές δομές. Μπορεί να διαχειριστεί μόνο σχέσεις στις οποίες έχει την ψευδαίσθηση της απόλυτης εξουσίας. Στο παράδειγμα της διαφθοράς και του "ρουσφετιού" συμβαίνει το εξής παράδοξο και ενδιαφέρον: Αυτός που λαδώνεται επιβεβαιώνει την εξουσία του (έχει την επιλογή να εξυπηρετήσει και με ποιά σειρά και όχι την υποχρέωση) ενώ αυτός που λαδώνει αισθάνεται πως στην δύναμη του χρήματός του υποδουλώνονται όλοι. Οπότε δανειζόμενος τον οικονομικό όρο, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία ουτοπική σχέση win-win.

[2] http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=326125&ct=3&dt=16/04/2010

[3] http://www.naftemporiki.gr/news/cstory.asp?id=1810433

[4] Προσδιόρισε τη διαδικασία της Παρακίνησης. Σύμφωνα με αυτόν, η παρακίνηση είναι συνάρτηση της ωφέλειας/ανταμοιβής του ανθρώπου. Όταν ο άνθρωπος ξέρει ότι θα ανταμειφθεί για αυτό που έκανε, θα προσπαθήσει να αυξήσει την απόδοσή του/συμβολή του.

[5] http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4563080

[*]Στο σημείο αυτό μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι η έλλειψη φορολογικής συνείδησης αποτελεί αιτία και όχι αποτέλεσμα. Προσωπικά πιστεύω πως κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να αποτελέσει αιτία - τουλάχιστον υπό όρους. Το ότι κάποιος δε θέλει να πληρώσει φόρους δεν σημαίνει και ότι έχει τη δυνατότητα να το αποφύγει. Ένα υγιές και σοβαρό κράτος έχει τους μηχανισμούς εκείνους τόσο της εύρεσης φοροφυγάδων (πιστέψτε με, είναι πανέυκολος ο εντοπισμός τους) όσο και της επιβολής της φορολογίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τόσο το περιστατικό του Λίχτενστάιν όσο και τα πρόσφατα γεγονότα με γερμανικούς καταθετικούς λογαριασμούς φοροφυγάδων στις τράπεζες της Ελβετίας (!). Συνεπώς, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στην θέληση των πολιτών αλλά στην ικανότητα συγκέντρωσης των φόρων από το κράτος.

Στην Ελλάδα όμως, το κράτος σου επιβάλει να μην έχεις φορολογική συνείδηση. Πρώτον, διότι είναι οι ίδιοι οι κρατικοί φορείς (εφοριακοί) οι οποίοι σε επισκέπτονται, σε απειλούν με (συνήθως παραλόγως φουσκωμένα) πρόστιμα και σου προτείνουν μία συμβιβαστική λύση λαδώματος της (παρα)κρατικής μηχανής για να κάνουν τα στραβά μάτια.

Δεύτερον, διότι επίσημα το κράτος δηλώνει ανίκανο. Η εφαρμογή της γελοίας τακτικής “περαίωσης φορολογικών υποθέσεων” κάθε άλλο παρά προωθεί την φορολογική συνείδηση. Τι ακριβώς είναι αυτό; Πληρώνοντας ένα ποσό στο κράτος ως πρόστιμο, εξαγοράζεις τον μη έλεγχο των βιβλίων σου για κάποιο συγκεκριμένο διάστημα στο παρελθόν. Με λίγα λόγια, προσωπικά θα το χαρακτήριζα ως το επίσημο φακελάκι. Ότι έκλεψες έκλεψες, δεν πρόκειται να σε ψάξω, αρκεί να με πληρώσεις τώρα διότι έχω ανάγκη από ρευστό. Σε αυτή τη λογική βασίζεται το ελληνικό κράτος. Και προφανώς με αυτή τη λογική θα λειτουργήσουν οι πολίτες. Δυστυχώς, ο καθένας θα κοιτάξει να πληρώσει τα λιγότερα - δεν γνωρίζω κάποια κοινωνία στην οποία οι πολίτες είναι φορο-εθελοντές.

Τρίτον, όταν ξέρεις ότι οι έχοντες την εξουσία δεν τακτοποιούν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις (βλέπε πρόσφατη περίπτωση Τόλη Βοσκόπουλου και της υφυπουργού Άγγελας Γκερέκου) δεν υπάρχει καμία μα καμία περίπτωση να είσαι συνεπής εσύ.

[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Hero_Syndrome

[7] (βλέπε Heil Hitler = Θεράπευσε, Χίτλερ)

[8] http://en.wikipedia.org/wiki/Groupthink

Γεωργόπουλος Γιάννης