Δύο άρθρα για το Ολοκαύτωμα

Με αφορμή τη σημερινή μέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος δημοσιεύουμε δύο άρθρα με ιδιαίτερη σημασία.

Ολοκαύτωμα και ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι 27 υπουργοί Παιδείας της Ε.Ε., οι οποίοι συνέρχονται στο Αουσβιτς την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Εθνικοσοσιαλισμού, θα ενημερωθούν για τα πορίσματα της μελέτης του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης με θέμα τον ρόλο των μνημείων και των ιστορικών μουσείων του Ολοκαυτώματος στη διάδοση των γνώσεων για το Ολοκαύτωμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα στους νέους της Ε.Ε.

Τα συμπεράσματα της μελέτης είναι αρκετά αντιφατικά. Από τη μία πλευρά, τα μνημεία του Ολοκαυτώματος σε πολλές χώρες αποτελούν πλέον αναπόσπαστο μέρος της ιστορικής μνήμης. Εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη επισκέπτονται ιστορικούς χώρους κάθε χρόνο, συμπεριλαμβανομένων πολλών νέων που συμμετέχουν σε σχολικά ταξίδια και εκπαιδευτικά προγράμματα. Οι σκηνές των φοβερών εγκλημάτων μαρτυρούν ό, τι διεπράχθη εκεί κατά της ανθρωπότητας την περίοδο του ναζισμού. Τα μνημεία αυτά παρέχουν επίσης τη δυνατότητα απευθείας αντιπαράθεσης των πολιτών με την ιστορία τους, δίνοντάς τους την αφορμή να αναλογιστούν το παρελθόν. Από την άλλη πλευρά, η μελέτη καθιστά σαφές ότι δεν αξιοποιούνται οι δυνατότητες πολλών ιστορικών χώρων, οι οποίοι δεν παρέχουν ερεθίσματα για τη διάδοση της ιστορικής γνώσης, συμβάλλοντας έτσι στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις αξίες που στηρίζουν την ειρηνική ανάπτυξη και δημοκρατία.

Οσον αφορά τη σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, τα πορίσματα της μελέτης του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατέδειξαν ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων διδασκόντων και μαθητών δεν συνδέουν τις επισκέψεις σε μνημεία του Ολοκαυτώματος με την ενημέρωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φαίνεται ότι η γνώση για το Ολοκαύτωμα διαχωρίζεται από τη γνώση της ιστορίας και της παρούσας κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο κατά τις δραστηριότητες διδασκαλίας στα σχολεία όσο και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που παρέχονται σε πολλά μνημεία. Είναι επίσης προφανές ότι πολλοί, διδάσκοντες και μαθητές, γνωρίζουν ελάχιστα για την ιστορία, τη μορφή και το εύρος των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Το πρόβλημα αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η ιστορία του Ολοκαυτώματος είναι μια ιστορία συστηματικής και ηθελημένης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Καταδεικνύει τις μοιραίες συνέπειες του ρατσισμού, των βιολογικών και πολιτισμικών ιδεολογιών και αξιώσεων περί ανωτερότητας. Αφηγείται τις συνέπειες μιας εξευτελιστικής και απάνθρωπης ρητορικής αποκλεισμού και αναζήτησης αποδιοπομπαίων τράγων, και αποκαλύπτει τα γεγονότα που οδήγησαν στις απελάσεις, τις διώξεις και τη γενοκτονία. Αυτή ακριβώς η ιστορική καταγραφή της περιφρόνησης και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι που καθιστά το Ολοκαύτωμα ξεχωριστό ιστορικό γεγονός, παγκόσμιας και διαχρονικής σημασίας, για όλες τις γενιές.

Είναι σημαντικό να καθορίζονται και να εφαρμόζονται, τόσο στα σχολεία όσο και στα ιστορικά μνημεία, εκπαιδευτικές μέθοδοι που συμβάλλουν στην κατανόηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ετσι, θα διασφαλισθεί ότι το ολοένα και πιο απόμακρο παρελθόν θα παραμείνει ένα διαρκές σημείο αναφοράς, για τον αναλογισμό του και τη διαμόρφωση του παρόντος. Κατά συνέπεια, τέτοιου είδους δηλώσεις αδιαφορίας από νέους ανθρώπους θα παραμείνουν η εξαίρεση και δεν θα γίνουν ο κανόνας.

* Του Morten Kjaerum. Διευθυντή της Υπηρεσίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) της Ε.Ε.

πηγή: kathimerini.gr

Η άσεμνη Άννα Φρανκ

Στην Ιταλία, κάποιος βουλευτής της Λίγκας του Βορρά, ονόματι Γκριμόλντι, πρότεινε στον υπουργό Παιδείας να λογοκρίνει το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ». Επειδή, είπε, σε κάποια σελίδα του βιβλίου της η ηρωίδα «περιγράφει με εξονυχιστικές λεπτομέρειες τα απόκρυφα μέρη του σώματός της προκαλώντας ταραχή στους ανήλικους μαθητές». Ο βουλευτής εμπνεύστηκε την «ιδέα» αυτή έπειτα από διαμαρτυρία «ήσυχων οικογενειαρχών» ενός χωριού στη Βόρεια Ιταλία, οι οποίοι ανησύχησαν μήπως τα παιδιά τους γίνουν διεστραμμένα διαβάζοντας τις άσεμνες περιγραφές της Άννας Φρανκ. Η είδηση αυτή μου τράβηξε την προσοχή. Το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» είναι από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία. Ήταν το γενέθλιο δώρο της μητέρας μου όταν έγινα δεκατριών. Ήταν μια χειρονομία σαν πρόλογος για το βιβλίο. Η Άννα Φρανκ, όταν έγινε δεκατριών, έλαβε ως γενέθλιο δώρο το τετράδιο όπου έγραψε το «Ημερολόγιό» της. Όσα χρόνια και αν πέρασαν από τότε που το διάβασα για πρώτη φορά, την Άννα Φρανκ δεν τη φαντάστηκα ποτέ ως πορνοστάρ. Το πολύ να σκεφτόμουν την περιγραφή που ενόχλησε τους «ήσυχους οικογενειάρχες» ως ιδανική εισαγωγή για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των ανήλικων μαθητών, την οποία, φαντάζομαι, θεωρούν χυδαία και επικίνδυνη οι «ήσυχοι οικογενειάρχες». (Με αποτέλεσμα τα ανήλικα κορίτσια να μένουν συχνά έγκυοι από τα δεκαπέντε τους, γιατί κανείς στο σχολείο δεν τολμά να τους εξηγήσει κάποια στοιχειώδη πράγματα για το σώμα τους). Διαβάζοντας, λοιπόν, την Άννα Φρανκ άλλα πράγματα με είχαν ταράξει. Ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός, ο ναζισμός. Η μοναξιά ενός παιδιού που επινοεί έναν φανταστικό συνομιλητή, την Κίτι, γιατί σε έναν κόσμο όπου επικρατεί το μίσος δεν έχει πια φίλες. Σε έναν κόσμο όπου σε μισούν για την καταγωγή σου δεν μπορείς να εμπιστευτείς πια κανέναν. Αλλά και όταν δεν μας μένει πια κανένας θέλουμε σε κάποιον να μιλήσουμε, να συνομιλήσουμε, να εξομολογηθούμε. Και εάν δεν υπάρχει θα τον επινοήσουμε. Η βαθύτερη υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου, ακόμα και μέσα στην Κόλαση, είναι να έχει έναν συνομιλητή, έναν μάρτυρα, έναν καθρέφτη. Οι «ήσυχοι οικογενειάρχες» από όλα αυτά συγκράτησαν μόνο την περιγραφή των απόκρυφων μερών του σώματος της Άννας Φρανκ. Ο καλύτερος τρόπος για να εκχυδαΐζεις το νόημα μιας ανθρώπινης μαρτυρίας. Την ίδια τη μνήμη του Ολοκαυτώματος. Αλλά πιθανόν, σκέφτομαι, να μην έχουν διαβάσει καν το βιβλίο. Να αρκέστηκαν, απλώς, σε μια πληροφορία ότι σε κάποια σελίδα του βιβλίου ένα έφηβο κορίτσι περιγράφει το ξύπνημα της σεξουαλικότητάς της. Σε αυτήν την περίπτωση, αυτοί οι «ήσυχοι οικογενειάρχες» θα έμοιαζαν κάπως με όσους αποκαλούν επικίνδυνο το νομοσχέδιο για την ιθαγένεια στους μετανάστες χωρίς να το έχουν καν διαβάσει. Εν πάση περιπτώσει. Ως συνεπείς οπαδοί της Λίγκας, οι «ήσυχοι οικογενειάρχες», φαντάζομαι, «διδάσκουν» στα παιδιά τους ότι οι Ιταλοί του Νότου είναι βρωμιάρηδες, οι Τσιγγάνοι δολοφόνοι που τρώνε παιδιά, οι μετανάστες εισβολείς που μολύνουν την καθαρότητα της φυλής, «δούρειοι ίπποι» που πρέπει να τσακιστούν. Όλα αυτά, φαντάζομαι, τα θεωρούν ευεργετικά για τα μυαλά των παιδιών τους ενώ η Άννα Φρανκ τους ενοχλεί. Πέρα από αυτό, οι «ήσυχοι οικογενειάρχες», νομίζω, πάσχουν προπαντός από το σύμπλεγμα του σωτήρα. Νιώθουν συνέχεια την ανάγκη να παίξουν τους σωτήρες των παιδιών τους. Και για να κάνεις τον σωτήρα πρέπει να ανακαλύπτεις συνέχεια και παντού κινδύνους και εχθρούς, εσωτερικούς και εξωτερικούς, κρυφούς και ύπουλους...

Του Γκαζμέντ Καπλάνι

πηγή: tanea.gr