Μια βόλτα στην ''πάνω Αθήνα''

Από τον Λεωνίδα Καραδήμο

Τούτες τις μέρες, που ο καιρός είναι παραπάνω από καλός, προτείνω με θέρμη έναν σύντομο περίπατο στις παρυφές της Βασιλίσσης Σοφίας και τις ενδιαφέρουσες εκθέσεις πολιτσμού που φιλοξενούνται στα μουσεία της. Αφήνοντας κατά μέρος το πολεμικό, μοναδικό λόγο ύπαρξης του οποίου προσωπικά βρίσκω τα ρουσφέτια τοποθέτησης φαντάρων για τη φύλαξή του, μπορεί να πει κανείς πως ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη νεοελληνική ταυτότητα έχουν το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, στα Ιλίσια, και η Εθνική Πινακοθήκη, στην αρχή της Μιχαλακοπούλου.

Το μεν πρώτο, πρόσφατα ανακαινισμένο με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ, φιλοξενεί πέραν της πλούσιας και εξαιρετικά ενδιαφέρουσας μόνιμης συλλογής του από εικόνες, εκκλησιαστικά σκεύη και κάθε λογής αντικείμενα σχετιζόμενα με την ''επικρατούσα'' (ως πότε;) θρησκεία, μια μικρή έκθεση προσωπογραφιών του κατ'εξοχήν ζωγράφου της ποπ αρτ, Άντι Γουόρχολ. Ανάμεσα στους απεικονιζόμενους ο Μάο, η Τζάκι Κένεντι, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο πρίγκιπας Κάρολος και η Νταϊάνα, η Νταϊάν Κίτον. Εκλαμβανόμενοι περισσότερο ως icons, είδωλα δηλαδή στη συλλογική μνήμη και δι'αυτού του τρόπου σχετιζόμενα με τις βυζαντινές εικόνες, κατά πολλούς πλατωνικές αποτυπώσεις της ιδέας του θείου παρά προωπογραφίες -που και πάλι στην επιρροή στο συλλογικό συνειδητό και ασυνείδητο απέβλεπαν.

Στη δεύτερη, κυρίως στην υπόγεια επέκταση(καθώς φημολογέιται ότι δεν της έχει προστεθεί όροφος ώστε να μη χάνουν σε θέα τα δωμάτια του Χίλτον...), αυτές τις μέρες εκτίθενται κυρίως διακοσμητικά αλλά και πίνακες του λεγόμενου ''gout a la grecque'', την ελληνική διακοσμητική μόδα στη Γαλλία του Λουδοβίκου του ΙΕ'.

Κι αν η νεοελληνική ζωγραφική έχει τις ρίζες της περισσότερο στη Σχολή του Μονάχου, έργα της οποίας επίσης βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, το gout a la grecque συνέβαλε στην υπέρβαση του ροκάιγ και τη γέννηση και απγίωση του νεοκλασικισμού. Συνδέθηκε δε με τις φιλοσοφικές διεργασίες του Διαφωτισμού και την επικράτηση μιας περισσότερο λιτής, κατά πάσα πιθανότητα βαριάς και... δημοκρατικής τέχνης. Στα μέγαρα των αριστοκρατών και των δελφίνων της εποχής συζητούσαν ο Βολταίρος και ο Ντιντερό, συνθέτοντας το αφήγημα που αποδόμησε τη μοναρχία και εν με΄ρει προκάλεσε το ντόμινο εξελίξεων που οδήγησε στη δόμηση του νεοελληνικού κράτους, με βάση ακριβώς μια παραλλαγή του ίδιου αφηγήματος...

Εξ ου και η πολιτική επιλογή της νεοκλασικής δόμησης της Αθήνας, κατ'εξοχήν της Βασιλίσσης Σοφίας, από την οποίαν ελάχιστα απομένουν. Η τάση κορυφώθηκε στον καιρό της Μεγάλης Ιδέας και του Ελευθερίου Βενιζέλου (βλέπε το ''αναχρονιστικό'', ακόμη και για την εποχή του, Υπουργείο Εξωτερικών). Αποδομήθηκε με την αντιπαροχή, που δόμησε τον καρμανλισμό, αφήγημα του οποίου η νεότερη παραλλαγή αποδομείται τούτες τις μέρες -πρώτα από το λαό κι έπειτα από τους σύγχρονους ''δελφίνους'' που πέρασαν και οι δύο από το υπουργείο Εξωτερικών, όπως και από το υπουγείο Πολιτισμού.

Ανάμεσα στα δύο μουσεία βρίσκεται μια από τις ελάχιστες ανάσες της πόλης, το πάρκο Ριζάρη που αναπλάσθηκε πρόσφατα. Φαρδιά και καθαρά μονοπάτια, πλούσιο για τα ελληνικά δεδομένα γκαζόν (για να δούμε τι θα συμβεί και με τον υπό ανάπλασιν επίσης Εθνικό Κήπο). Πολύ κοντά κι άλλος ένας ανοιχτός χώρος το Λύκειο του Αριστοτέλη. Στο οικόπεδο, επί υπουργείας στα του Πολιτισμού της κας Μπακογιάννη, ήταν να οικοδομηθεί το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, με ανεκτίμητα έργα της οικογένειας Γουλανδρή που όμως δεν εκτίθενται λόγω της ανεύρεσης αρχαίων στο οικόπεδο. Από τότε δεν έχει η Αθήνα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, με το κτίριο του Φιξ (στην΄''κάτω Αθήνα'') να εξελίσσεται σε γιοφύρι της Άρτας και τα έργα να φιλοξενούνται προσωρινά (για πόσο;) στο Ωδείο Αθηνών, πολύ κοντά στο Λύκειο, στο τέρμα της Ρηγίλλης -οδού που φιλοξενεί τους πόθους των δελφίνων.

Λίγο πιο κάτω βρίσκονται οι οδοί Αραβαντινού και Μουρούζη αντίστοιχα, όπου γίνονται ζυμώσεις για τη διαδοχή της ΝΔ. Λίγο πιο κάτω και η Ηρώδου Αττικού, απώτερος στόχος αμφοτέρων και έτι απώτερος (μετά τις 10 μονάδες) για τη ΝΔ. Το Λύκειο θα αποκτήσει σύντομα στέγαστρο, απόφαση που πάρθηκε επί υπουργίας Αντώνη Σαμαρά.

Πολύ πιο κάτω όμως, στην ''κάτω Αθήνα'', βρίσκεται η Ακαδημία Πλάτωνος. Του φιλοσόφου που δεν ευτύχησε να έχει προνοήσει να διδάξει σε μέλλουσα μεγαλοαστική περιοχή. Εξ ου και, παρότι αρχικά ο αρχαιολογικός χώρος επρόκειτο να ενταχθεί στον ενοποιημένο περίπατο των υπολοίπων, το θέμα πάγωσε. Στις παρυφές του χτίζονται ταχύτατα πολυώροφα γραφεία, αφού δεν υπήρξε καμία παρέμβαση επί υπουργίας Αντώνη Σαμαρά.

Κακόβουλες φήμες στην ''πάνω Αθήνα'' (σσ: Κολωνάκι) συνδέουν τις οικοδομικές εργασίες με τον κ. Μπόμπολα, ιδιοκτήτη της εφημερίδας ''Έθνος'' και μέτοχο στο ''Πρώτο Θέμα'' που επέδειξαν μείζονες πατριωτικές ευαισθησίες επί υπουργίας (στο Εξωτερικών) Ντόρας Μπακογιάννη. Επισημαίνουμε πως δεν υπάρχουν αποδείξεις για τη σύνδεση πατριωτισμού και πολιτισμού, συνεπώς οφείλουμε να θεωρήσουμε ανυπόστατες τις φήμες.

Πάντως η πολιτκή εξουσία και ο πολιτισμός ανέκαθεν αλληλοεπηρεάζονταν, επί Λουδοβίκου ΙΕ όσο και επί Καραμανλή Β'. Μόνο που τώρα το αφήγημα του Διαφωτισμού έχει υποχρεώσει (έχει;) την πολιτική εξουσία να λογοδοτεί, έχει μάθει τον κόσμο να κρίνει. Και ο καθένας μπορεί να κρίνει αν ο πολιτσμός διαχέεται τόσο στην ''πάνω'' όσο και στην ''κάτω'' Αθήνα και τη χώρα, κοντά στους δελφίνους όσο σε καθέναν από εμάς. Γιατί αν αποξενωθούν οι δελφίνοι από τους ''κάτω'', όπως μας διδάσκει και η γαλλική Ιστορία, το αφήγημά τους καταρρέει...

http://www.athensvoice.gr/articles/av,17857,____%CE%BA%CE%B1%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AF%CE%B1_%CE%A0%CE%BB%CE%AC__%CE%BD%CE%BF__%CE%B5%CE%BA_%CE%AD%CE%BC_%CE%B5%CE%B9_SOS.html

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11826&subid=2&pubid=6864853