Εν Ελλάδι, παρατηρείται παγίως (με την εξαίρεση του 1989) το φαινόμενο η εκάστοτε αξιωματική αντιπολίτευση να τάσσεται υπέρ του γερμανικού, σε μεγάλοβαθμό αναλογικού εκλογικού συστήματος με την κυβέρνηση να το απορρίπτει. Παγίως δε η Αριστερά ζητεί αντ'αυτού την καθιέρωση της πλήρους, απλής αναλογικής στη βάση της εκπροσώπησης ακόμη και της τελευταίας ψήφου αν αυτό είναι δυνατόν. Κάθε πλευρά έχει τα επιχειρήματά της, τόσο οι κυβερνήσεις που επικαλούνται την αναγκαιότητα σταθερότητας ώστε να είναι ικανές να εφαρμόσουν με θάρρος τις όποιες μεταρρυθμίσεις τους, όσο και οι αντιπολιτεύσεις που μιλούν για την ανάγκη εθνικής συναίνεσης και επίτευξης όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ισότητας.Το μοντέλο που έχουμε, η ενισχυμένη αναλογική (ανακριβέστατος όρος: το σωστό θα ήταν αποδυναμωμένη αναλογική) ιστορικά προήλθε από τον αντικομμουνισμό της μετεμφυλιακής περιόδου, που για να διασφαλίσει την ισχύ και ''καθαρότητα'' της εκτελεστικής εξουσίας έναντι κυρίως της Αριστεράς εγκαθίδρυσε ένα πλειοψηφικό κατ'αρχήν μοντέλο, το οποίο κατά περιόδους (και αναλόγως με το αν η εκάστοτε κυβέρνηση διαισθανόταν την πτώση της) εμπλουτιζόταν με αναλογικά στοιχεία.Προϊόντος του χρόνου, και ιδίως μετά την πτώση της δικτατορίας οπότε η ''αριστεροφοβία'' εξέλιπε, το σύστημα σταδιακά γινόταν όλο και αναλογικότερο, ώστε να επιτυγχάνεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πολυφωνία στη ΒτΕ. Η πορεία φυσικά δεν ήταν ευθύγραμμη, με τις εκλογικές σκοπιμότητες παρά την επιθυμία περισσότερης πολυφωνίας ή αποτελεσματικότητας κύριο ελατήριο της εκάστοτε πλειοψηφίας.Ο ισχύων νόμος λοιπόν είναι, με την εξαίρεση εκείνου του 1989, ο αναλογικότερος ως τώρα, εις βάρος κυρίως του κόμματος της εκάστοτε αξιωματικής αντιπολίτευσης και υπέρ του κυβερνώντος, που ''κερδίζει'' 40-50 έδρες εν είδει bonus γαι την πρωτιά, σα να επρόκειτο για άλογο κούρσας που επιβραβεύεται για την πρωτιά. Και με το χωροφύλαξ και με τον αστυφύλαξ λοιπόν, και κυβερνητική σταθερότητα και πολυφωνία... Πρωτότυποι και πάνσοφοι λοιπόν, στα χαρτιά.Πρακτικά βλέπουμε ένα δικομματικό επί της ουσίας σύστημα, απλώς τραβηγμένο στα όριά του. Οι ντοπαρισμένες κυβερνήσεις κατορθώνουν πλέον μετά βίας να κρατούνται αυτοδύναμες, οι αξιωματικές αντιπολιτεύσεις αναδεικνύουν σημαντικά λιγότερα στελέχη (συνεπώς: σημαντικά λιγότερους ''υπουργήσιμους''), ενώ η πολυπόθητη συναίνεση μοιάζει εξίσου ουτοπική με το παρελθόν. Τα δύο κόμματα εξουσίας ξέρουν πως εάν προαναγγείλουν συνεργασίες με τα όμορά τους θα χάσουν το μεγαλύτερο και πιο ευέλικτο τμήμα του εκλογικού σώματος, ενώ τα μικρότερα θέτουν ανεδαφικούς όρους συνεργασίας ή ωθούνται στον άκρατο λαϊκισμό, γνωρίζοντας πως ο κίνδυνος απορρόφησής από τα μεγαλύτερα είναι σίγουρα ορατός σε μια ενδεχόμενη συνεργασία (μην κοιτάτε τον κ. Καρατζαφέρη, ο άνθρωπος απλώς επιθυμεί μερίδιο στην πίτα της εξουσίας, δεν έχει ιδιαίτερη όρεξη να αλλάξει κάτι στη χώρα -όχι πως αν την είχε θα ήταν εναλλακτική...).Στα ημίμετρα ήμαστε ανέκαθεν πρώτοι, μόνο που τα θεσμικά ημίμετρα αναπόφευκτα αντανακλώνται στο εκάστοτε πολτικό σκηνικό: όπως σήμερα η ΝΔ, ποιος ξέρει πως αύριο το ΠΑΣΟΚ δε θα ισορροπεί μεταξύ μιας agenda ΣΥΡΙΖΑ και μεσαίου χώρου, με τις πολιτικές που καθαρά θα ήθελε να εφαρμόσει οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας; Δυο βάρκες, δύο πυρά... Η απλή ανλογική ή το γερμανικό μοντέλο φαντάζει πολύ εντιμότερη και αποτελεσματική λύση -εν τούτοις ξένη προς την ελληνική πολιτική και συνταγματική παράδοση και πρακτική.Προσωπικά τάσσομαι κατά της απλής αναλογικής. Τα αποτελεσματικότερα μοντέλα δημοκρατίας (εδώ γνωρίζω πως είμαι ασυνεπής προς παλαιότερη θέση μου, όπου είχα ταχθεί υπέρ της επιλογής του ιδεατού και όχι του εμπειρικά λειτουργικού) είναι διαχρονικά το γαλλικό και το βρετανικό, και τα δύο βασιζόμενα σε μικρές μονοεδρικές περιφέρειες. Ενισχύουν μεν το δικομματισμό, παράλληλα όμως διασφαλίζουν πως ο βουλευτής είναι κοντά στο λαό, ψηφίζει όντως κατά συνείδησιν και εκπροσωπεί ολόκληρη την περιφέρειά του -γιατί κάθε ψήφος τού είναι απαραίτητη και κάθε ασυνέπεια θα του κοστίσει. Το ότι στη Βρετανία είχαμε παραιτήσεις βουλευτών άμα τη αποκαλύψει σκανδάλων δεν οφείλεται σε κάποια γονιδιακή ηθική ανωτερότητα, αλλά στο εκεί κύρος του θεσμού του βουλευτή. Το ότι στη Βρετανία έχουμε συναίνεση και ιδεολογικές ζυμώσεις οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει κομματική πειθαρχία, οπότε για να κάνεις μια νομοθετική μεταρρύθμιση θα πρέπει να διερευνήσεις την πρόθεση των αντιπάλων βουλευτών, επειδή οι δικοί σου δεν είναι πειθήνια σταρτιωτάκια. Το ότι στη Βρετανία, τέλος, έχουμε πρωθυπουργούς (και μάλιστα κατά τεκμήριον επιτυχημένους) να αποχωρούν όταν δεν τους ανέχεται η κοινή γνώμη οφείλεται ακριβώς στη σχέση βουλευτή-εκλογικού σώματος. Εδώ μία φορά είχαμε πτώση κυβέρνησης, αλλά για πολύ πιο παρασκηνιακούς, εσωκομματικούς λόγους.Ναι, το τίμημα των μονοεδρικών περιφερειών είναι λιγότερα κόμματα εντός Κοινοβουλίου. Αυτό όμως δε σημαίνει απαραίτητα λιγότερη πολυφωνία: ο κάθε βουλευτής έχει πραγματική παρρησία, δεν καθοδηγείται από τη ''γραμμή'' του κόμματος ούτε γίνεται γραφικός (περίπτωση Τατούλη). Εξ ου και στο Εργατικό Κόμμα βρίσκουν θέση και μαρξιστές, στο Συντηρητικό ΄και... συντηρητικοί (γιατί εκεί κυρίαρχο ρεύμα είναι ο νεοφιλελευθερισμός). Επιπλέον, για την εκλογή κάθε βουλευτή, εφ'όσον μειώνεται το target group, μειώνεται και το κ΄σοτος εκλογής. Πρέπει να είσαι εύπορος ή/και να έχεις παρασκηνιακή στήριξη για να κατέβεις στη χαώδη Β'Αθήνας πχ.Στο ζήτημα της πολυφωνίας και πάλι, λύσεις υπάρχουν: το γαλλικό σύστημα, σε δύο γύρους, επιτρέπει να εκλέγεται πολλές φορές κομμουνιστής βουλευτής αντί σοσιαλιστή, γκωλικός αντί σαρκοζικού. Και εν τέλει, με συναίνεση και διαπραγμάτευση, διαμορφώνεται το παζλ της εκάστοτε κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας αλλά και της κυβέρνησης. Εντέλει δε οι συνθήκες οδηγούν σε απίστευτους για τα ελληνικά δεδομένα συγκερασμούς: η παρούσα δεξιά κυβέρνηση περιλαμβάνει αρκετούς σοσιαλιστές. Το πραγματικό βεβαίως απέχει από το ιδεατό: δεν είναι η κυβέρνηση των ''απόλυτα αρίστων'', αλλά είναι μια κυβέρνηση ικανών στελεχών από διαφορετικές πτέρυγες που εισάγει την πολυφωνία όχι μόνον στη νομοθετική, αλλά και στην εκτελεστική εξουσία.Σε κάθε περίπτωση, λύσεις υπάρχουν. Ας μην είναι προς αυτήν την κατεύθυνση, ας είναι προς εκείνην -την πολύ δημοφιλέστερη, η αλήθεια είναι- της απλής αναλογικής. Στην Ιταλία βεβαίως είχε οδηγήσει σε κυβερνήσεις μόνο από το ένα κόμμα (τους Χριστιανοδημοκράτες), με συνέπεια τη διαφθορά και την κατάρρευσή του και, μακροπρόθεσμα, στον μπερλουσκονισμό. Στο δε Ισαρήλ στη συμμετοχή, με σχεδόν ηγετικό ρόλο, της Ακροδεξιάς πρόσφατα. Πάντως το εφαρμοζόμενο εν Ελλάδι πλαίσιο δε λειτουργεί πλέον, θέλει να επιτύχει δύο στόχους -και πολυφωνία και σταθερότητα- αλλά τελικά δε διασφαλίζει κανέναν. Το μόνο που το κρατάει στη ζωή είναι η απουσία βούλησης -ποια κυβέρνηση θέλει να μην ελέγχει τους βουλευτές της ή, αντίστοιχα, να δεχτεί ως sin e qua non τη συνεργασία; Ουδεμία... Ως τότε, το σύστημα θα ισορροπέι σε τεντωμένο σχοινί, στα όριά του. Και θα γίνεται πολύ πιο ευάλωτο στον εκάστοτε Γιάννη Μανώλη, στα εκάστοτε ''εξωθεσμικά κέντρα'', στα εκάστοτε γαλαζοπράσινα παιδιά και τους παρατρεχάμενους. Και το κόστος το πληρώνουμε όλοι.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου